Autorka: Marzenna Śliwka

Temat: Pechowiec, konformista i człowiek zniewolony – Jan Piszczyk, bohater Zezowatego szczęścia Andrzeja Munka

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

• poznaje okoliczności powstania filmu Andrzeja Munka Zezowate szczęście,

• interpretuje tytuł filmu,

• analizuje język filmowy obrazu Andrzeja Munka,

• interpretuje symboliczną wymowę niektórych scen,

• ocenia postawę bohatera filmu Zezowate szczęście.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał Pechowiec, konformista i człowiek zniewolony – Jan Piszczyk, bohater „Zezowatego szczęścia” Andrzeja Munka. Prosi o zapoznanie się z informacjami z sekcji „Przeczytaj”.
   Uczniowie wykonują ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Sprawdź się”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Lekcja rozpoczyna się od interpretacji tytułu filmu. Nauczyciel prosi uczniów o podzielenie się wnioskami z pracy domowej. Później uczniowie rozwiązują krótkie ćwiczenie na tablicy: dopisz określenia kojarzące ci się z wyrażeniem „zezowate szczęście”.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium. Uczniowie w parach wykonują polecenia 1 i 2 zawarte w sekcji „Audiobook”.

2. Nauczyciel dzieli klasę na grupy. Każdy zespół otrzymuje arkusz papieru i zadanie do wykonania.
   I – Narysujcie 6 ludzkich sylwetek. Każdą z nich opiszcie cechami, które ujawnia Piszczyk w określonym etapie swojego życia. Nazwijcie role, maski, które zakłada bohater. Skorzystajcie z ćw. 4, 6 i 7 z sekcji „Sprawdź się”.
   II – Przedstawcie w obrazowej formie sceny, które mogą być symbolem czasów i postaw. Skorzystajcie z ćw. 3, dodajcie własne pomysły.
   III – Przypomnijcie sobie (obejrzyjcie) wskazane fragmenty filmu. Jaki cel ma zastosowanie filmowych środków wyrazu? W formie mapy myśli lub plakatu zapiszcie wnioski. Skorzystajcie z ćw. 5.
   IV – Zwróćcie uwagę na funkcję muzyki i rekwizytów. Jak połączenie tych elementów wpływa na obraz bohatera? Skorzystajcie z ćw. 8. Swoje wnioski zapiszcie na plakacie.

3. Prezentacja efektów pracy. W trakcie wystąpień poszczególnych grup ich przedstawiciele zapisują na tablicy najważniejsze wnioski z pracy. W razie pytań liderzy odpowiadają, nauczyciel udziela komentarza zwrotnego.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Odczytanie na głos wniosków zebranych podczas prezentacji efektów pracy grup.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel podejmuje temat wolności. Zadaje pytania: Czym dla was jest wolność? Dlaczego Piszczyk nie chce opuścić więzienia? Co może symbolizować niechęć bohatera do odzyskania wolności? Uczniowie wypowiadają się, formułując argumenty. Podczas dyskusji warto podkreślić, że postawy podobne do prezentowanej przez Piszczyka wpływały na budowanie świata totalitaryzmu.

2. Uczniowie na kartkach zapisują krótką refleksję: Czego się nauczyłem? Jaki wniosek wyciągnąłem z lekcji? Przyklejają kartki na tablicę. Jeden z uczniów odczytuje na głos zapiski.

Praca domowa:

1. Do wyboru:
   A) Odwołując się do wiedzy historycznej na temat wydarzeń po 1945 roku, napisz, czy Jana Piszczyka można uznać za bohatera, który uosabia losy Polaków. Czy Jan Piszczyk to taki Polak‑bohater‑każdy?
   B) Czy „Piszczyki” są wśród nas? Napisz pracę, w której odwołasz się do literatury i obserwacji współczesnej rzeczywistości.

Materiały pomocnicze:

• Wojciech Strokowski, Polonista polimedialny, w: Polonista w szkole, pod red. Anny Janus‑Sitarz, Kraków 2004.

• Jerzy Płażewski, Język filmu, Warszawa 2008.

• Władysław Kopaliński, Słownik symboli, Warszawa 1990.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.