Dla nauczyciela

Autor: Ewa Orlewicz

Przedmiot: Filozofia

Temat: Czy filozofia starożytna jest nadal aktualna?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Pojęcie filozofii. Uczeń:

2) wymienia i charakteryzuje ważniejsze dyscypliny filozofii: metafizyka (ontologia), epistemologia, etyka, filozofia przyrody, antropologia filozoficzna, teologia filozoficzna, filozofia piękna i sztuki (estetyka), filozofia polityki;

II. Pierwsze pytanie filozoficzne: co stanowi archē świata? Uczeń:

4) dostrzega w metodzie jońskich filozofów przyrody zalążek empirycznej metody naukowej: obserwacja zjawisk przyrodniczych oraz wysuwanie hipotez wyjaśniających te zjawiska.

III. Pierwsze spory filozoficzne. Uczeń:

2) dyskutuje na temat „czy rzeczywistość w swej istocie jest zmienna, czy niezmienna?”, przedstawiając argumenty na rzecz wariabilizmu (Heraklit) oraz statyzmu (eleaci);

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

  • Poznasz podstawowe problemy ontologii.

  • Zastosujesz pojęcia ontologiczne do analizy różnych zjawisk.

  • Odkryjesz różne założenia ontologiczne wśród starożytnych filozofów.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • pojmuje rolę filozofii jako fundamentalnego składnika dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej;

  • zna i charakteryzuje główne dyscypliny filozoficzne, opisuje ich problematykę i posługuje się odpowiednią terminologią;

  • rozwija krytyczne myślenie i sprawności logiczne poprzez analizę wybranych pytań i argumentów filozoficznych.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Czy filozofia starożytna jest nadal aktualna?”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się przed zajęciami z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i rozwiązanie ćwiczeń nr 1 i 2 z sekcji „Sprawdź się”.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel, po zalogowaniu się na platformie i wyświetleniu e‑materiału, odczytuje uczniom temat zajęć oraz cele, a następnie prosi, by na ich podstawie uczniowie sformułowali kryteria sukcesu.

  2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, kto wykonał zadane ćwiczenia. Wybrany uczeń rozpoczyna wstępną dyskusję na temat Czy filozofia starożytna jest nadal aktualna?, przedstawiając i uzasadniając swoje stanowisko. Po zakończeniu dyskusji chętna lub wybrana osoba przedstawia swoje wnioski.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie pracują w parach, zapisując przykłady pytań, jakie można by zadać na gruncie ontologii. Po wyznaczonym czasie wybrana lub chętna para wyznacza drugą parę w klasie i zadaje im przygotowane przez siebie pytania, następnie musi odpowiedzieć na pytania zadane przez adwersarzy.

  2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Schemat interaktywny”. Wybrany uczeń odczytuje na głos oba polecenia. Pierwsze z nich klasa wykonuje w drodze krótkiej dyskusji. Następnie nauczyciel dzieli uczniów na sześć grup – tyle, ile punktów znajduje się w schemacie. Każdy zespół opracowuje odpowiedź na drugie polecenie, ilustrując je odpowiednimi przykładami dziedzin i teorii naukowych. Po wyznaczonym czasie następuje prezentacja efektów pracy poszczególnych grup. Nauczyciel omawia z uczniami ich propozycje.

  3. Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie indywidualnie rozwiązują ćwiczenia nr 3‑5. Nauczyciel kontroluje poprawność wykonanych zadań, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

  2. Jako podsumowanie uczniowie wykonują ćwiczenie nr 8: Jak myślisz, czy posiadasz wolną wolę? Uzasadnij swoje stanowisko. Omówienie odpowiedzi na forum klasy.

Praca domowa:

  1. Napisz referat na temat: Opisz arché dyscypliny naukowej, która Cię najbardziej interesuje.

Materiały pomocnicze:

  • Władysław Krajewski, Ontologia, Warszawa 1959.

  • Dlaczego filozofia? Filozofia a świat współczesny, doświadczenia źródłowe, drogi do filozofii, „Filo‑Sofija” 26(2014/3), s. 237–256.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Ilustracja interaktywna” do podsumowania lekcji.

Sprawdź się