Autor: Małgorzata Kosińska‑Pułka, Anna Grabarczyk

Temat: Romantyczne krajobrazy. Obrazowanie w Sonetach krymskich

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

• wskaże w Sonetach krymskich motywy orientalne;

• rozpozna zastosowane w utworze środki poetyckie i określi ich funkcje;

• wskaże w utworach sposoby romantycznego ukazywania natury;

• wyjaśni, na czym polega nowatorstwo Sonetów krymskich.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie kilka dni przed zajęciami szukają w różnych źródłach informacji dotyczących obrazowania w poezji. Przygotowują notatkę oraz fragmenty tekstów, które będą przedstawiali podczas dyskusji w klasie.
   Sala lekcyjna powinna zostać dostosowana do pracy metodą rybki w akwarium, tzn. krzesła należy ustawić w dwóch kręgach – zewnętrznym i wewnętrznym. W kręgu zewnętrznym umieszczonych zostaje pięć krzeseł, w kręgu zewnętrznym pozostałe.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla temat lekcji i udostępnia uczniom e‑materiał. Uczniowie zapoznają się z Wprowadzeniem i sekcją „Przeczytaj”.

2. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Czym jest obrazowanie w poezji?

Faza realizacyjna:

1. Rybki w akwarium. Chętne osoby zajmują dwa miejsca w wewnętrznym kręgu (pozostali uczniowie wraz z nauczycielem zajmują miejsca w kręgu zewnętrznym) i rozpoczynają rozmowę dotyczącą obrazowania w poezji ze szczególnym uwzględnieniem obrazowania romantycznego. Jeśli któraś z osób z zewnętrznego kręgu chciałaby coś dodać lub o coś zapytać, siada na wolnym krześle obok głównych rozmówców. Jeśli uczniowie z wewnętrznego kręgu nie znają odpowiedzi, wspiera ich nauczyciel lub ktoś z zewnętrznego kręgu.

2. Uczniowie w grupach analizują obrazowanie w zaproponowanych tekstach. Opisują również romantyczne krajobrazy u Mickiewicza

3. Nauczyciel odtwarza głośno w klasie audiobook. Uczniowie w parach wykonują oba polecenia z tej sekcji oraz indywidualnie ćwiczenie 2. Ćwiczenie 1 wykonywane jest wspólnie z nauczycielem.

4. Uczestnicy zajęć zapoznają się z prezentacją multimedialną. Wyjaśniają, co według autora tekstu jest specyficzną cechą romantycznego pojmowania i przedstawiania natury.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie podsumowujące, np.
   W jaki sposób w Sonetach krymskich Adam Mickiewicz ukazał swój kunszt poetycki?

2. Nauczyciel rozdaje kartki z cytatem z książki Czesława Zgorzelskiego O sztuce poetyckiej Mickiewicza. Uczniowie zapoznają się z wypowiedzią badacza literatury i formułują podsumowanie lekcji.

   KARTKA Z CYTATEM
   Czesław Zgorzelski
   O sztuce poetyckiej Mickiewicza
   I jeśli co wzrusza nas dziś najbardziej w „Sonetach krymskich” – to właśnie ta ich wewnętrzna dynamika, która sprawia, że poza opisem „krainy dostatków i krasy” wyczuwa się coś jeszcze: słyszymy, jak pod powierzchowną powłoką wschodniego przepychu „Sonetów” bije wierne serce poety, które nawet wśród rubinowych morw i złotych ananasów nie umie zapomnieć o trzęsawiskach borów litewskich.
   Czesław Zgorzelski, O sztuce poetyckiej Mickiewicza, Warszawa 1976, s. 259

Praca domowa:

1. Wyjaśnij, jak rozumiesz słowa: Przyroda jest dla Mickiewicza nie tylko „pretekstem do ujęcia w sztuce”, ale istotnym źródłem inspiracji dla narodowych twórców, koniecznym czynnikiem kulturotwórczym. Jeśli przyroda ulegnie degradacji, ucierpi na tym kultura. Możemy zatem mówić u Mickiewicza o czytelnym kulturowym, patriotycznym i regionalistycznym zarazem, motywie ochrony przyrody.

Materiały pomocnicze:

• Ireneusz Opacki, Sonety krymskie, W: Literatura polska: przewodnik encyklopedyczny, red. Julian Krzyżanowski, Czesław Hernas. T. 2: N‑Ż. Warszawa, 1991.

• Czesław Zgorzelski, O sztuce poetyckiej Adama Mickiewicza, Warszawa 1976.

Wskazówki metodyczne

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Prezentacja multimedialna” do podsumowania lekcji.