Autor: Jolanta Loritz‑Dobrowolska

Przedmiot: biologia

Temat: Bioróżnorodność a jakość ludzkiego życia

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie terminu „usługi ekosystemowe”;

• charakteryzuje (wybrane) usługi ekosystemowe;

• przeprowadza obserwacje okazów;

• przedstawia i wycenia usługi ekosystemowe wybranych ekosystemów.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• kształcenie wyprzedzające;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• odwrócona klasa;

• prezentacja;

• pogadanka;

• mapa pojęć.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• karty z obrazkami (zał. 1);

• przyniesione przez uczniów okazy i fotografie;

• arkusze brystolu, np. w formacie A2.

Przed lekcją:

Klasa zapoznaje się z treścią e‑materiału. Chętni uczniowie przygotowują pokaz pt. „Pamiątki z wizyty w ekosystemie .........”, przy czym nauczyciel objaśnia, że może to być ekosystem zarówno np. rafy koralowej, jak i parku miejskiego. Do pokazu mogą być dołączone fotografie i okazy (muszle, zasuszone rośliny, minerały itp.) oraz foldery biur podróży. Nauczyciel drukuje w kolorze karty – obrazki (na kartkach A4; zał. 1).

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel przywołuje sytuację ze wstępu do e‑materiału: wyjazd w atrakcyjne miejsce i brak „atrakcji”. Pyta: „Czy ktoś z was spotkał się z podobną sytuacją? Jak się wówczas czuliście?”. Uczniowie w pogadance wypowiadają się na temat takich sytuacji.

2. Uczniowie definiują ogólnie pojęcie usługi; wybrana definicja zostaje zapisana na tablicy. Nauczyciel prosi wybranego ucznia o poszerzenie tej definicji o termin „usługa ekosystemowa”; nowa definicja zostaje zapisana na tablicy.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli klasę na grupy w zależności od ilości przyniesionych przez uczniów materiałów i okazów.

2. Uczniowie w grupach na podstawie przyniesionych materiałów przygotowują prezentację kolekcji pamiątek z różnych ekosystemów oraz wykonaną na arkuszu brystolu listę usług wybranego przez siebie ekosystemu wraz z ich wyceną (w umownych jednostkach: „ekodolarach”). Nauczyciel dba o to, by każda grupa opracowywała inny ekosystem. Uczniowie mogą korzystać z e‑materiału.

3. Każda grupa prezentuje „swój” ekosystem, charakteryzując jego usługi; pozostali uczniowie obserwują okazy i inne materiały oraz podają propozycje uzupełnienia listy usług ekosystemowych wraz z ich wyceną.

4. Uczniowie wyliczają sumaryczną wartość usług dla każdego z prezentowanych przez siebie ekosystemów na podstawie własnej wyceny.

5. Nauczyciel wyjaśnia, że do oceny wartości zasobów środowiska można użyć różnych metod, w tym metody kosztów podróży. Opiera się ona na założeniu, że im cenniejsze przyrodniczo jest miejsce, tym więcej są skłonni wydać turyści na dojazd i pobyt. Wartość zasobu oblicza się, biorąc pod uwagę liczbę zwiedzających i deklarowaną (lub rzeczywiście wydaną) kwotę. Metoda opiera się na pytaniach ankietowych.

6. Uczniowie opracowują zestaw pytań do ankiety oceny kosztów podróży, np.: „Gdzie chciał(a)byś pojechać?”, „Ile jesteś skłonny/skłonna wydać na dojazd, mieszkanie, wyżywienie?”, „Ile kosztuje wstęp (np. do parku narodowego)?”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel umieszcza karty z obrazkami (zał. 1) na tablicy (magnetycznej) i prosi chętnego ucznia o ułożenie ich w odpowiedniej kolejności oraz podpisanie (forma mapy pojęć).

2. Uczniowie podają przykłady gatunków, ekosystemów i usług do każdej z kart na podstawie obserwacji z lekcji wraz z ich wyceną.

3. Kilkoro uczniów wypowiada się na temat: „Bioróżnorodność ma wpływ na jakość życia człowieka”.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia z e‑materiału.

Dla chętnych: Dokonaj wyceny najbliższego obszaru chronionego (w złotówkach) metodą kosztów podróży na podstawie odpowiedzi członków rodziny lub znajomych na przygotowane na lekcji pytania ankietowe.

Materiały pomocnicze:

• Kolbert Elisabeth, Szóste wymieranie, tłum. Tatiana Grzegorzewska, Piotr Grzegorzewski, Grupa Wydawnicza Foksal, Warszawa 2016.

• Kronenberg Jakub, Usługi ekosystemów – nowe spojrzenie na wartość środowiska przyrodniczego, w: EkoMiasto#Środowisko. Zrównoważony, inteligentny i partycypacyjny rozwój miasta, pod red. A. Rzeńcy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016, s. 63–68.

• Millenium Assessment Reports: www.millenniumassessment.org/documents/document.356.aspx.pdf (dostęp 20.07.2019).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania audiobooka:

Audiobook może służyć uczniom do przygotowania się do lekcji; można go też wykorzystać jako podsumowanie lekcji lub na zajęciach o różnorodności ekosystemowej.