Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Sprawdź się

1
Pokaż ćwiczenia:
R1Gwr9MI2t10P1
Ćwiczenie 1
Dokończ poniższe zdanie, wstawiając odpowiedni tekst. Przykładem usługi kulturowej lasu jest 1. utrzymywanie niższej temperatury powietrza niż poza lasem., 2. poczucie zadowolenia i zachwytu w czasie pobytu w lesie., 3. ogół sposobów oddziaływania między organizmami a środowiskiem., 4. pozyskiwanie ziół i leków z gatunków leśnych.

Dokończ poniższe zdanie, wstawiając odpowiedni tekst.

poczucie zadowolenia i zachwytu w czasie pobytu w lesie., pozyskiwanie ziół i leków z gatunków leśnych., utrzymywanie niższej temperatury powietrza niż poza lasem., ogół sposobów oddziaływania między organizmami a środowiskiem.

Przykładem usługi kulturowej lasu jest ..........................................................................................................................................

R1GgeqqQwjcqm1
Ćwiczenie 2
Spośród podanych usług wybierz tę, której nie dostarczają siedliska podmokłe. Możliwe odpowiedzi: 1. Mokradła są siedliskiem gatunków, które mogą być pożywieniem dla ludzi., 2. Mokradła oczyszczają i uzdatniają wodę pitną., 3. Na mokradłach rosną rośliny, które mogą zawierać substancje lecznicze., 4. Mokradła wpływają na mikroklimat, zatrzymując wodę., 5. Mokradła są naturalnymi terenami rekreacyjnymi.

Spośród podanych usług wybierz tę, której nie dostarczają siedliska podmokłe.

  • Mokradła są siedliskiem gatunków, które mogą być pożywieniem dla ludzi.
  • Mokradła oczyszczają i uzdatniają wodę pitną.
  • Na mokradłach rosną rośliny, które mogą zawierać substancje lecznicze.
  • Mokradła wpływają na mikroklimat, zatrzymując wodę.
  • Mokradła są naturalnymi terenami rekreacyjnymi.
R1Hw2dYCOONlc1
Ćwiczenie 3
Dopasuj usługi ekosystemowe do odpowiednich kategorii. Podstawowe, siedliskowe usługi ekosystemowe Możliwe odpowiedzi: 1. Siedliska gatunków, 2. Żywność, 3. Kontrola biologiczna liczebności populacji, 4. Obieg wody, 5. Utrzymywanie różnorodności genetycznej, 6. Naturalne leki i przyprawy, 7. Doświadczenia duchowe, 8. Rekreacja, 9. Kontrola erozji i degradacji gleby, 10. Woda, 11. Surowce naturalne, 12. Turystyka, 13. Gospodarka wodno-ściekowa, 14. Sztuka, 15. Zapylanie roślin Zaopatrujące usługi ekosystemowe Możliwe odpowiedzi: 1. Siedliska gatunków, 2. Żywność, 3. Kontrola biologiczna liczebności populacji, 4. Obieg wody, 5. Utrzymywanie różnorodności genetycznej, 6. Naturalne leki i przyprawy, 7. Doświadczenia duchowe, 8. Rekreacja, 9. Kontrola erozji i degradacji gleby, 10. Woda, 11. Surowce naturalne, 12. Turystyka, 13. Gospodarka wodno-ściekowa, 14. Sztuka, 15. Zapylanie roślin Regulacyjne usługi systemowe Możliwe odpowiedzi: 1. Siedliska gatunków, 2. Żywność, 3. Kontrola biologiczna liczebności populacji, 4. Obieg wody, 5. Utrzymywanie różnorodności genetycznej, 6. Naturalne leki i przyprawy, 7. Doświadczenia duchowe, 8. Rekreacja, 9. Kontrola erozji i degradacji gleby, 10. Woda, 11. Surowce naturalne, 12. Turystyka, 13. Gospodarka wodno-ściekowa, 14. Sztuka, 15. Zapylanie roślin Kulturowe usługi systemowe Możliwe odpowiedzi: 1. Siedliska gatunków, 2. Żywność, 3. Kontrola biologiczna liczebności populacji, 4. Obieg wody, 5. Utrzymywanie różnorodności genetycznej, 6. Naturalne leki i przyprawy, 7. Doświadczenia duchowe, 8. Rekreacja, 9. Kontrola erozji i degradacji gleby, 10. Woda, 11. Surowce naturalne, 12. Turystyka, 13. Gospodarka wodno-ściekowa, 14. Sztuka, 15. Zapylanie roślin

Dopasuj usługi ekosystemowe do odpowiednich kategorii.

Surowce naturalne, Obieg wody, Kontrola erozji i degradacji gleby, Turystyka, Żywność, Gospodarka wodno-ściekowa, Woda, Doświadczenia duchowe, Siedliska gatunków, Zapylanie roślin, Naturalne leki i przyprawy, Utrzymywanie różnorodności genetycznej, Sztuka, Rekreacja, Kontrola biologiczna liczebności populacji

Podstawowe, siedliskowe usługi ekosystemowe  
Zaopatrujące usługi ekosystemowe  
Regulacyjne usługi systemowe  
Kulturowe usługi systemowe  
21
Ćwiczenie 4
RSmpHa2VJ3yXf
Zadrzewienia śródpolne mogą być pasowe lub kępowe, czasem są to pozostałości parków dworskich. Żyje w nich wiele organizmów, w tym takie, które likwidują gatunki postrzegane jako szkodniki upraw. Określ, jaki rodzaj usług ekosystemowych dostarczają zadrzewienia śródpolne. Odpowiedź uzasadnij. (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 5

Naukowcy zbadali nowo odkrytą wyspę i stwierdzili na niej występowanie nieznanego, dzikiego gatunku gruszy, całkiem różnego od grusz hodowanych komercyjnie. Dyskutowali znaczenie tego odkrycia w kontekście usług ekosystemowych. Andrzej stwierdził, że może to być nowe źródło pożywienia, na co Bartek odpowiedział, że według niego lepiej wykorzystać drewno tej gruszy do produkcji mebli. Marta zaproponowała skrzyżowanie nowo odkrytego gatunku z już uprawianym, by zwiększyć rozmiar i wartość odżywczą gruszek, a Jacek podkreślił, że nowo odkryty gatunek może być źródłem dochodu z eksportu jego owoców.

RSdoVHdBwQIBK
Możliwe odpowiedzi: 1. Andrzej, 2. Bartek, 3. Marta, 4. Jacek

Określ, którzy z naukowców mieli rację. Poniżej uzasadnij swoją odpowiedź.

  • Andrzej
  • Bartek
  • Marta
  • Jacek
R1KZ8Yb0QAxlX
Który z naukowców miał rację? Uzasadnij odpowiedź. (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 6

Tabela przedstawia porównanie wysokości plonów, ceny rynkowej i wartości ogółem (średniej i maksymalnej) dla czterech gatunków uprawianych odpowiednio na dziesięciu polach ekologicznie (nawozy naturalne) i dziesięciu polach intensywnie (nawozy sztuczne) w prowincji Canterbury w Nowej Zelandii.

Uprawa

Plon [t/ha]

Cena rynkowa [USD/t]

Ekofarma

Intensywna

Ekofarma

Intensywna

Groch

3,7

4

490

500

Fasola

17,2

16

165

140

Żyto

4

8,7

350

175

Pszenica

5

11

700

1829

Średnio

7,28

9,64

426,25

249,25

Max.

17,2

16,7

700

500

Na podstawie: Harpinder Sandhu i in., Significance and value of non‑traded ecosystem services on farmland, „PeerJ” 2015, nr 3, s. e762.

R1QqZ3b5TlrE4
a) Określ, w przypadku której uprawy była największa rozbieżność między wysokością plonów a ceną produktów ekologicznych i uprawianych intensywnie. (Uzupełnij). b) Określ, w przypadku upraw których roślin wskaźniki przedstawione w tabeli są na podobnym poziomie. Wyjaśnij, dlaczego tak jest. (Uzupełnij). c) Na podstawie średnich wyników badań wyciągnij wniosek odnoszący się do wysokości plonów i zysków z obu rodzajów rolnictwa. (Uzupełnij).
a) Określ, w przypadku której uprawy była największa rozbieżność między wysokością plonów a ceną produktów ekologicznych i uprawianych intensywnie.
b) Określ, w przypadku upraw których roślin wskaźniki przedstawione w tabeli są na podobnym poziomie. Wyjaśnij, dlaczego tak jest.
c) Na podstawie średnich wyników badań wyciągnij wniosek odnoszący się do wysokości plonów i zysków z obu rodzajów rolnictwa.
31
Ćwiczenie 7

Ponieważ różne gatunki trawy morskiej nie są obecne we wszystkich regionach, rodzaj usług ekosystemowych przez nie świadczonych zależy od ich obecności na danym obszarze oraz innych czynników. Badano wpływ wielkości osobników 12 gatunków trawy morskiej na ilość dostarczanych przez dany gatunek usług ekosystemowych. Jako miernika wielkości użyto średniej powierzchni liści różnych gatunków trawy morskiej. Zielone punkty podpisano nazwami gatunkowymi roślin.

RjkAla6RHhbJq
Na wykresie umieszczono trzynaście gatunków trawy morskiej. Oś pionowa to średnia częstość usług ekosystemowych, a oś pozioma to powierzchnia liści w centymetrach kwadratowych. Lista elementów:
  • . 1. zestaw danych:
    • Log[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]100[\] powierzchni liści w cm[baseline-shift: super; font-size: smaller;]2[/]: [font-style: italic;]Lepilaena[\]
    • Średnia częstość usług ekosystemowych: 0.4
    • Logarytm powierzchni liści: 10.
  • 2. zestaw danych:
    • Log[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]100[\] powierzchni liści w cm[baseline-shift: super; font-size: smaller;]2[/]: [font-style: italic;]Halophila[\]
    • Średnia częstość usług ekosystemowych: 2
    • Logarytm powierzchni liści: 8.5.
  • 3. zestaw danych:
    • Log[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]100[\] powierzchni liści w cm[baseline-shift: super; font-size: smaller;]2[/]: [font-style: italic;]Ruppia[\]
    • Średnia częstość usług ekosystemowych: 1
    • Logarytm powierzchni liści: 11.1.
  • 4. zestaw danych:
    • Log[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]100[\] powierzchni liści w cm[baseline-shift: super; font-size: smaller;]2[/]: [font-style: italic;]Halodule[\]
    • Średnia częstość usług ekosystemowych: 1
    • Logarytm powierzchni liści: 11.7.
  • 5. zestaw danych:
    • Log[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]100[\] powierzchni liści w cm[baseline-shift: super; font-size: smaller;]2[/]: [font-style: italic;]Syringadium[\]
    • Średnia częstość usług ekosystemowych: 4.2
    • Logarytm powierzchni liści: 12.
  • 6. zestaw danych:
    • Log[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]100[\] powierzchni liści w cm[baseline-shift: super; font-size: smaller;]2[/]: [font-style: italic;]Amphibalis[\]
    • Średnia częstość usług ekosystemowych: 3.5
    • Logarytm powierzchni liści: 13.
  • 7. zestaw danych:
    • Log[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]100[\] powierzchni liści w cm[baseline-shift: super; font-size: smaller;]2[/]: [font-style: italic;]Cymodocea[\]
    • Średnia częstość usług ekosystemowych: 8.5
    • Logarytm powierzchni liści: 14.5.
  • 8. zestaw danych:
    • Log[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]100[\] powierzchni liści w cm[baseline-shift: super; font-size: smaller;]2[/]: [font-style: italic;]Thalassia[\]
    • Średnia częstość usług ekosystemowych: 30
    • Logarytm powierzchni liści: 15.5.
  • 9. zestaw danych:
    • Log[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]100[\] powierzchni liści w cm[baseline-shift: super; font-size: smaller;]2[/]: [font-style: italic;]Posidonia[\]
    • Średnia częstość usług ekosystemowych: 80
    • Logarytm powierzchni liści: 19.5.
  • 10. zestaw danych:
    • Log[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]100[\] powierzchni liści w cm[baseline-shift: super; font-size: smaller;]2[/]: [font-style: italic;]Thalassodendron[\]
    • Średnia częstość usług ekosystemowych: 15
    • Logarytm powierzchni liści: 13.5.
  • 11. zestaw danych:
    • Log[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]100[\] powierzchni liści w cm[baseline-shift: super; font-size: smaller;]2[/]: [font-style: italic;]Phyllospadix[\]
    • Średnia częstość usług ekosystemowych: 30
    • Logarytm powierzchni liści: 12.
  • 12. zestaw danych:
    • Log[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]100[\] powierzchni liści w cm[baseline-shift: super; font-size: smaller;]2[/]: [font-style: italic;]Zostera[\]
    • Średnia częstość usług ekosystemowych: 40
    • Logarytm powierzchni liści: 17.
  • 13. zestaw danych:
    • Log[baseline-shift: sub; font-size: smaller;]100[\] powierzchni liści w cm[baseline-shift: super; font-size: smaller;]2[/]: [font-style: italic;]Enhalus[\]
    • Średnia częstość usług ekosystemowych: 90
    • Logarytm powierzchni liści: 19.

  • nazwa_gatunkowa : [font-style: italic;]Lepilaena[\]

    Średnia_częstość_usług_ekosystemowych : 0.4

    logarytm_powierzchni_liści : 10

  • nazwa_gatunkowa : [font-style: italic;]Halophila[\]

    Średnia_częstość_usług_ekosystemowych : 2

    logarytm_powierzchni_liści : 8.5

  • nazwa_gatunkowa : [font-style: italic;]Ruppia[\]

    Średnia_częstość_usług_ekosystemowych : 1

    logarytm_powierzchni_liści : 11.1

  • nazwa_gatunkowa : [font-style: italic;]Halodule[\]

    Średnia_częstość_usług_ekosystemowych : 1

    logarytm_powierzchni_liści : 11.7

  • nazwa_gatunkowa : [font-style: italic;]Syringadium[\]

    Średnia_częstość_usług_ekosystemowych : 4.2

    logarytm_powierzchni_liści : 12

  • nazwa_gatunkowa : [font-style: italic;]Amphibalis[\]

    Średnia_częstość_usług_ekosystemowych : 3.5

    logarytm_powierzchni_liści : 13

  • nazwa_gatunkowa : [font-style: italic;]Cymodocea[\]

    Średnia_częstość_usług_ekosystemowych : 8.5

    logarytm_powierzchni_liści : 14.5

  • nazwa_gatunkowa : [font-style: italic;]Thalassia[\]

    Średnia_częstość_usług_ekosystemowych : 30

    logarytm_powierzchni_liści : 15.5

  • nazwa_gatunkowa : [font-style: italic;]Posidonia[\]

    Średnia_częstość_usług_ekosystemowych : 80

    logarytm_powierzchni_liści : 19.5

  • nazwa_gatunkowa : [font-style: italic;]Thalassodendron[\]

    Średnia_częstość_usług_ekosystemowych : 15

    logarytm_powierzchni_liści : 13.5

  • nazwa_gatunkowa : [font-style: italic;]Phyllospadix[\]

    Średnia_częstość_usług_ekosystemowych : 30

    logarytm_powierzchni_liści : 12

  • nazwa_gatunkowa : [font-style: italic;]Zostera[\]

    Średnia_częstość_usług_ekosystemowych : 40

    logarytm_powierzchni_liści : 17

  • nazwa_gatunkowa : [font-style: italic;]Enhalus[\]

    Średnia_częstość_usług_ekosystemowych : 90

    logarytm_powierzchni_liści : 19

Źródło: Lina Mtwana Nordlund i in., Seagrass Ecosystem Services and Their Variability across Genera and Geographical Regions, „PLOS ONE” 2016, nr 11(10), s. e0163091.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., https://www.ncbi.nlm.nih.gov, licencja: CC BY-SA 3.0.
RDjpdEXLWz8Yl
a) Sformułuj hipotezę do zweryfikowania w powyższych badaniach. (Uzupełnij). b) Sformułuj wniosek wynikający z tych badań. (Uzupełnij).
a) Sformułuj hipotezę do zweryfikowania w powyższych badaniach.
b) Sformułuj wniosek wynikający z tych badań.
31
Ćwiczenie 8

Poproszono trzy grupy ludzi: urzędników ochrony środowiska, działaczy ekologicznych i mieszkańców o wycenę wartości wybranych usług ekosystemowych mokradeł, lasu i miasta (w „ekodolarach”). Wyniki badań przedstawiono na wykresie.

RyBNixRniM1Y4
Wykres skumulowany. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • usługi ekosystemowe: mokradła
    • estetyka: 2000; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok
    • bioróżnorodność: 1000; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok
    • klimat: 3000; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok
    • kontrola powodzi: 3500; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok
    • siedlisko: 7500; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok
    • rekreacja: 2500; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok
    • jakość wody: 6000; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok
    • dostawa wody: 4000; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok
  • 2. zestaw danych:
    • usługi ekosystemowe: las
    • estetyka: 2000; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok
    • bioróżnorodność: 2700; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok
    • klimat: 500; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok
    • kontrola powodzi: 1870; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok
    • siedlisko: 4500; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok
    • rekreacja: 3500; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok
    • jakość wody: 4500; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok
    • dostawa wody: 4000; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok
  • 3. zestaw danych:
    • usługi ekosystemowe: miasto
    • estetyka: 500; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok
    • bioróżnorodność: 300; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok
    • klimat: -500; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok
    • kontrola powodzi: -500; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok
    • siedlisko: 600; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok
    • rekreacja: 2000; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok
    • jakość wody: -3000; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok
    • dostawa wody: -1000; Podpis osi wartości: ekodolary/ha/rok

  • usługi_ekosystemowe : mokradła

    estetyka : 2000

    bioróżnorodność : 1000

    klimat : 3000

    kontrola_powodzi : 3500

    siedlisko : 7500

    rekreacja : 2500

    jakość_wody : 6000

    dostawa_wody : 4000

  • usługi_ekosystemowe : las

    estetyka : 2000

    bioróżnorodność : 2700

    klimat : 500

    kontrola_powodzi : 1870

    siedlisko : 4500

    rekreacja : 3500

    jakość_wody : 4500

    dostawa_wody : 4000

  • usługi_ekosystemowe : miasto

    estetyka : 500

    bioróżnorodność : 300

    klimat : -500

    kontrola_powodzi : -500

    siedlisko : 600

    rekreacja : 2000

    jakość_wody : -3000

    dostawa_wody : -1000

Na podstawie: Stephen Jordan i in., Accounting for Natural Resources and Environmental Sustainability: Linking Ecosystem Services to Human Well-Being, „Environmental Science & Technology” 2010, nr 445, s. 1530–1536.
Reuc9Er2Gal04
a) Jaka usługa ekosystemowa została najwyżej wyceniona w przypadku mokradeł? (Uzupełnij). b) Wyjaśnij, dlaczego ekosystem miejski wyceniono ujemnie (przynosi straty). (Uzupełnij).
a) Jaka usługa ekosystemowa została najwyżej wyceniona w przypadku mokradeł?
b) Wyjaśnij, dlaczego ekosystem miejski wyceniono ujemnie (przynosi straty).
Audiobook
Dla nauczyciela