Scenariusz zajęć

Autor: Robert Wróbel, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak sporządzić roztwór o określonym stężeniu procentowym?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego - kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

V. Roztwory. Uczeń:

3) projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające otrzymać roztwór o zadanym stężeniu procentowym.

Zakres rozszerzony

V. Roztwory. Uczeń:

3) projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające otrzymać roztwór o zadanym stężeniu procentowym.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• dobiera sprzęt laboratoryjny do sporządzenia roztworów procentowych;

• projektuje doświadczenie pozwalające otrzymać roztwór o określonym stężeniu procentowym;

• sporządza roztwory o określonym stężeniu procentowym z naważki i poprzez rozcieńczenie.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza tekstu źródłowego;

• film edukacyjny;

• ćwiczenia laboratoryjne;

• eksperyment uczniowski;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca zbiorowa;

• w parach.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel prosi uczniów, aby podali przykłady roztworów z podanym procentem zawartej substancji, z którymi uczniowie mają do czynienia na co dzień, po czym nauczyciel zadaje pytanie, co to znaczy 6% ocet spirytusowy, 3% roztwór jodyny, 95% spirytus.

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół terminu „stężenie procentowe roztworu”.  Burza mózgów stosowana jest w celu rozpoznania wiedzy uczniów (czy pamiętają czym jest stężenie procentowe z szkoły podstawowej) a następnie zindywidualizowania metody pracy z uczniami w dalszym etapie lekcji.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji.

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, jakie zostaną użyte w czasie lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Analiza tekstu w e‑materiale na temat przygotowania roztworu o określonym stężeniu procentowym z naważki i poprzez rozcieńczenie. Uczniowie korzystają również z filmu edukacyjnego zamieszczonego w e‑materiale. Dyskusja na temat procedury przygotowania roztworu. Nauczyciel monitoruje wypowiedzi uczniów pod kątem poprawności.

2. Eksperyment uczniowski – praca w parach. Nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy, przygotowuje sprzęt i szkło laboratoryjne oraz odczynniki chemiczne. W ramach zadania 1 w karcie pracy uczniowie dobierają odpowiedni sprzęt, szkło laboratoryjne i odczynniki, wykonują niezbędne obliczenia. Chętny uczeń przedstawia na forum klasy wyniki na tablicy, pozostali uczniowie sprawdzają poprawność swoich obliczeń. Po sprawdzeniu poprawności obliczeń uczniowie przygotowują roztwór z zachowaniem procedury. Następnie uczniowie wykonują zadanie nr 2. Chętny uczeń przedstawia na forum klasy wyniki na tablicy, a inny uczeń omawia procedurę otrzymywania roztworu przez rozcieńczanie. Nauczyciel monitoruje pracę uczniów podczas wykonywania obu zadań.

3. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania z e‑materiału, np. polecenia do multimedium. Pyta: co to jest stężenie procentowe? Czy roztwory procentowe przygotowuje się w kolbach miarowych? Jaki sprzęt jest potrzebny do przygotowania roztworu procentowego?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem sobie, że ...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co było dla mnie łatwe...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują pozostałe zadania w e‑materiale – „Sprawdź się”.

2. Zadanie pisemne. Oblicz, ile gramów siarczanu(VI) manganu(II) woda(1/7) oraz ile gramów wody należy użyć, aby przygotować 250g 2% roztworu siarczanu(VI) manganu(II).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film edukacyjny może być wykorzystany w celu przygotowania uczniów do sporządzenia roztworu na lekcji.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Wyjaśnij czym jest stężenie procentowe?

• Czy roztwory procentowe przygotowuje się w kolbach miarowych?

• Jaki sprzęt jest potrzebny do przygotowania roztworu procentowego?

• Jakie czynności należy wykonać sporządzając 10 % roztwór azotanu(V) potasu?

2. Sprzęt i szkło laboratoryjne: cylindry miarowe, bagietki, wagi laboratoryjne, naczynko wagowe, pipety wielomiarowe, nasadki na pipety, tryskawki, zlewki

3. Odczynniki: siarczan(VI) miedzi(II) woda 1/5, chlorek żelaza(III) woda ⅙, chlorek sodu, siarczan(VI) magnezu, azotan(V) sodu, woda.

4. Karty pracy