Autorka: Dorota Czarny

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Grupy odniesienia

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

I. Człowiek i społeczeństwo.

Uczeń:

3) charakteryzuje role społeczne człowieka w związku z jego przynależnością do różnych grup społecznych; analizuje zasady wzajemności, zaufania i pomocy.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• definiuje pojęcie grupy odniesienia i rozpoznaje rodzaje takich grup;

• wyjaśnia zależność, jaka istnieje między zjawiskiem „odnoszenia” a sposobem odgrywania roli społecznej w grupie;

• analizuje znaczenie zasady wzajemności, zaufania i pomocy w utrzymywaniu integralności grupy.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka;

• elementy dramy;

• dyskusja;

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• mapa myśli.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Przed zajęciami uczniowie zapoznają się z e‑materiałem, tak aby w czasie lekcji uczestniczyć aktywnie w dyskusji.

2. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

3. Nauczyciel przedstawia krótkie wprowadzenie do lekcji, zwracając uwagę na grupy społeczne, do których przynależymy, i to, jakie pełnimy w nich funkcje – odgrywamy role, oraz na grupy odniesienia. Wspólnie z uczniami wskazuje różnice między nimi.

Faza realizacji

1. Podział klasy na dwie grupy. Każda z nich ma za zadanie przygotowanie scenek dramowych dotyczących przynależności do grup w wymiarze społecznym i odniesienia. Muszą wskazać kilka grup, do których jednostka przynależy i w których działa, pełniąc różne funkcje. Mają również wskazać, w których grupach jednostka czuje się dobrze lub nie.

2. Uczniowie po wyznaczonym czasie przedstawiają przygotowane scenki.

3. Po prezentacji prowadzący zachęca uczniów do dyskusji:

• Co miało wpływ na to, że dana osoba w wybranej grupie czuła się dobrze?

• Dlaczego przynależność do innej grupy wpływała na nią negatywnie?

Uczniowie wskazują zarówno cechy charakteru i osobowości danej osoby, jak i strukturę grupy, do której należy, oraz to, w jaki sposób jest ona w niej postrzegana.

4. Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne 1–3, a następnie wspólnie omawiają wybrane odpowiedzi.

5. Praca z multimedium. Uczniowie dobierają się w pary i tworzą mapę myśli zgodnie z poleceniem. Następnie osoby chętne przedstawiają swoje propozycje odniesienia do grup społecznych. W ten sposób porządkują swoją wiedzę.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel jako podsumowanie lekcji prosi, aby każdy samodzielnie zastanowił się i odpowiedział na pytanie zawarte w ćwiczeniu 7. Wybrane osoby przedstawiają swoje odpowiedzi i uzasadniają je. Pozostali uczniowie przysłuchują się i włączają do rozmowy, przedstawiając swój punkt widzenia.

2. Uczniowie dokonują samooceny pracy na lekcji i w grupie.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia interaktywne.

Materiały pomocnicze:

Barbara Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003.

Piotr Sztompka, Socjologia, Warszawa 2003.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Uczniowie mogą przedstawić mapę mentalną dotyczącą ich przynależności do grup i odniesień z nimi związanymi.