Dla nauczyciela

Autor: Marzenna Śliwka

Przedmiot: Język polski

Temat: Prawda historyczna i fikcja w Gladiatorze Ridleya Scotta

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
5) charakteryzuje główne prądy filozoficzne oraz określa ich wpływ na kulturę epoki;
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
II. Kształcenie językowe.
4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:
1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en; pisowni skrótów i skrótowców;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
7) odróżnia dyskusję od sporu i kłótni;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
IV. Samokształcenie.
1) rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
2) porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;
Zakres rozszerzony
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
2) rozumie pojęcie tradycji literackiej i kulturowej, rozpoznaje elementy tradycji w utworach, rozumie ich rolę w budowaniu wartości uniwersalnych;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
2) wykorzystuje teksty naukowe w interpretacji dzieła sztuki;
3) rozpoznaje nawiązania do tradycji biblijnej i antycznej w kulturze współczesnej;
4) porównuje teksty kultury, uwzględniając różnorodne konteksty;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach: esej, interpretacja porównawcza, reportaż, felieton.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • dowiaduje się, jak reżyser zmienił losy postaci historycznych,

  • charakteryzuje głównych bohaterów – postać fikcyjną i postać historyczną,

  • rozpoznaje środki językowe filmu,

  • interpretuje wybrane sceny filmu,

  • wskazuje podobieństwa postawy Maximusa do postawy stoickiej,

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Prawda historyczna i fikcja w Gladiatorze Ridleya Scotta”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 1 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

  2. Nauczyciel przygotowuje trzy arkusze z tytułami:
    1) Prawda,
    2) Fikcja,
    3) Opinie.

Faza wprowadzająca:

  1. Wyświetlenie na tablicy treści zawartych w sekcji „Wprowadzenie”. Przybliżenie przez nauczyciela tematu i celów lekcji. Określenie wiążących dla uczniów kryteriów sukcesu.

  2. Podział klasy na dwie grupy: Historyków i Filmowców. Określenie zadań poszczególnych grup.
    Historycy – Jak wykorzystano prawdę historyczną w filmie? (arkusz nr 1).
    Filmowcy – W jaki sposób prawda historyczna wiąże się z fikcją? (arkusz nr 2).
    Każda z grup zbiera wnioski i zapisuje na swoich arkuszach.

Faza realizacyjna:

  1. Praca w grupie. Uczniowie w poszczególnych grupach dyskutują na temat prawdy i fikcji historycznej w filmie Ridleya Scotta. Później nauczyciel przydziela im zadania:
    - Historycy wykonują 2. polecenie z sekcji „Audiobook” oraz ćwiczenia: 3., 5.,.6. z sekcji „Sprawdź się”;
    - Filmowcy wykonują 3. polecenie z sekcji „Audiobook” oraz ćwiczenia: 2., 4., 7. z sekcji „Sprawdź się”.

  2. Prezentacja. Liderzy grup przedstawiają wnioski, zwracają uwagę na sposób wplecenia elementów historii w fabułę filmu. Nauczyciel komentuje wystąpienia.

Faza podsumowująca:

  1. Minirecenzja. Każdy uczeń na osobnej kartce zapisuje w 3–5 zadaniach swoją opinię na temat wykorzystania historii w filmie, dba o właściwy dobór argumentów.

  2. Chętni uczniowie czytają swoje zapiski, wszystkie recenzje umieszczane są na arkuszu nr 3 Opinie – do wglądu dla wszystkich. Nauczyciel podsumowuje lekcję, np.: Film jest dziedziną sztuki, która wykorzystuje historię do własnych celów, w sposób świadomy twórcy eksperymentują, tworząc swoją opowieść. Manipulacja faktami wpływa na dramaturgię obrazu filmowego. Taki właśnie zabieg zastosowano w „Gladiatorze”.

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćwiczenie 1 (sekcja „Sprawdź się”).
    Napisz esej na temat: Bohater i antybohater w filmie Ridleya Scotta „Gladiator”.

Materiały pomocnicze:

  • Michael Grant, Gladiatorzy, Wrocław 1980.

  • Jerzy Płażewski, Język filmu, Warszawa 1982.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”,
aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Sprawdź się