Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Wizja człowieczeństwa w sonetach Mikołaja Sępa Szarzyńskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

• porówna dwa typy miłości opisane w Sonecie V: O nietrwałej miłości rzeczy świata tego Mikołaja Sępa Szarzyńskiego oraz opisze konsekwencje dążenia ludzi do zdobycia ziemskich wartości;

• scharakteryzuje przedstawionego w sonetach Mikołaja Sępa Szarzyńskiego człowieka jako istotę złożoną ze sfery cielesnej i duchowej;

• scharakteryzuje wizję człowieczeństwa obecną w sonetach Mikołaja Sępa Szarzyńskiego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• prezentacja multimedialna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treściami w sekcji „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj”. Następnie przygotowują prezentację multimedialną, w której odniosą się do następujących kwestii:
   - Człowiek jako przedmiot badań naukowych,
   - Wizja człowieczeństwa w czasach Mikołaja Sępa Szarzyńskiego,
   - Wizja człowieczeństwa w twórczości Mikołaja Sępa Szarzyńskiego.

2. Chętne osoby przygotowują się do recytacji wybranego z e‑materiału utworu Mikołaja Sępa‑Szarzyńskiego.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i prosi uczniów, by na podstawie wiadomości zdobytych przed lekcją zaproponowali cel zajęć oraz kryteria sukcesu.

2. Chętne osoby prezentują prace, które wykonały przed lekcją. W ten sposób wprowadzamy uczniów w temat zajęć.

Faza realizacyjna:

1. Odczytanie tekstu literackiego z elementami interpretacji aktorskiej.
   Chętne osoby prezentują recytację wybranego utworu Mikołaja Sępa‑Szarzyńskiego. Po uczniowskiej prezentacji pozostała część klasy przedstawia swoje spostrzeżenia i refleksje dotyczące utworu oraz prezentacji. Uczniowie zapisują wnioski w formie notatki.

2. Kształcenie postrzegania historii literatury i dziejów kultury jako procesu. Nauczyciel, nawiązując do zadania przed lekcją, zadaje uczniom pytania:
   – Jaki był światopogląd ludzi epoki, w której powstały sonety Sępa Szarzyńskiego?
   – Czym charakteryzuje się metafizyczna twórczość Mikołaja Sępa‑Szarzyńskiego?

3. Praca z multimedium. Nauczyciel czyta polecenie: Wysłuchaj wykładu profesora Pawła Stępnia, następnie wyjaśnij, w jaki sposób znajomość kontekstów religijnych pomaga w interpretacji utworów M. Sępa Szarzyńskiego. Prosi o obejrzeniu materiału z sekcji „Prezentacja TED” i wykonanie polecenia.
   Polecenie 2. uczniowie mogą wykonać w kilkuosobowych grupach: Zapoznaj się z całą Pieśnią II: O rządzie Bożym na świecie M. Sępa Szarzyńskiego. Następnie napisz liczący co najmniej 100 słów tekst, w którym wyjaśnisz, jaką wizję człowieka przedstawił poeta w tym wierszu.

Faza podsumowująca:

1. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach rozwiązują ćwiczenia zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Następnie, aby uzasadnić poprawność rozwiązań, omawiają je w większych grupach, przygotowując spójną argumentację, którą zaprezentują na forum klasy.

Praca domowa:

1. Napisz wypracowanie, w którym przeprowadzisz interpretację porównawczą Sonetu V: O nietrwałej miłości rzeczy świata tego Mikołaja Sępa Szarzyńskiego z utworem greckiego poety Anakreonta (VI/V w. p.n.e.):
   Ciężko nie kochać,
   Kochać – też ciężko,
   Najciężej jednak
   Kochać daremnie.
   Źródło: Anakreont, [Ciężko nie kochać…], [w:] Anakreont i anakreontyki, przeł. Jerzy Danielewicz, Warszawa 1987, s. 55.

Materiały pomocnicze:

• https://rcin.org.pl/Content/52758/WA248_68633_P‑I-2524_mrowcew‑sep.pdf

• Mikołaj Sęp‑Szarzyński, Antologia polskiej poezji metafizycznej epoki baroku. Od Mikołaja Sępa‑Szarzyńskiego do Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, oprac. K. Mrowcewicz, Warszawa 1993.

Wskazówki metodyczne

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Prezentacja TED” do podsumowania lekcji.