Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Słownik filozoficzny: anarchizm

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Poznasz założenia doktryny anarchistycznej i tło historyczne jej rozwoju.

• Dowiesz się, kto był przeciwnikiem idei anarchizmu i za co ją krytykował.

• Ocenisz anarchizm na tle innych koncepcji ustrojowych i politycznych.

• Poznasz pojęcia obecne w rozważaniach anarchistów.

• Scharakteryzujesz nurty anarchizmu drugiej połowy XIX wieku.

• Wskażesz cechy doktryny anarchistycznej w działaniach wybranych współczesnych ruchów społecznych.

Cele operacyjne. Uczeń:

• dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków;

• identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów;

• rozwija krytyczne myślenie i sprawności logiczne poprzez analizę wybranych pytań i argumentów filozoficznych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• odwrócona klasa;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel udostępnia uczniom na platformie materiał „Słownik filozoficzny: anarchizm”. Uczniowie mają za zadanie zapoznać się z treścią materiału i przygotować odpowiedź na pytanie: gdyby ludzie nie stworzyli instytucji państwa, w jaki inny sposób mogliby żyć i funkcjonować w społeczeństwie?

Faza wprowadzająca:

1. Prowadzący zajęcia loguje się na platformie, wyświetla temat lekcji oraz cele. Wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca w temat lekcji. Nauczyciel zadaje uczniom pytania, dbając o właściwy przebieg dyskusji:
   – Czy państwo jest instytucją wyzysku?
   – Należy je zreformować czy raczej zlikwidować?
   – Czym można je zastąpić?
   – Jaka forma organizacji może zapewnić zniwelowanie społecznych nierówności?

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium nr 1. Nauczyciel dzieli klasę na grupy. Każdej z nich zadaje do opracowania części multimedium w sekcji „Ilustracja interaktywna”. Zespoły pracują według ustalonego porządku:
   – grupa 1: czym jest mutualizm?;
   – grupa 2: anarchiści a prawo własności;
   – grupa 3: wizja Piotra Kropotkina;
   – grupa 4: syndykalizm.
   Uczniowie przygotowują krótkie wystąpienia z syntezą przydzielonego materiału oraz odpowiedziami na zadane pytania. Po wyznaczonym czasie zespoły prezentują efekty swojej pracy.

2. Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Audiobook”. Każdy uczeń pracuje indywidualnie, samodzielnie przygotowując odpowiedzi do poleceń i ćwiczeń. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie w ramach autoewaluacji wykonują polecenie 3 z sekcji „Audiobook”: Podsumuj zdobytą wiedzę. Uzupełnij mapę myśli. Jakie cechy doktryny anarchistycznej oraz idei jej przeciwstawnych udało ci się zidentyfikować? Zapisz swoje wnioski w formie notatki.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Napisz pracę argumentacyjną na temat: Jesteś za reformą czy likwidacją państwa? Rozważ to pytanie, odnosząc się do konsekwencji obydwu wyborów. Swoją wypowiedź poprzyj odpowiednimi argumentami.

Materiały pomocnicze:

• J. Baszkiewicz, F. Ryszka, Historia doktryn politycznych i prawnych, Poznań 1994.

• I. Berlin, Pod prąd, Poznań 2002.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Ilustracja interaktywna” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.