Autor: Gabriela Iwińska

Temat: Jak sporządzić roztwór o określonym stężeniu molowym?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

V. Roztwory. Uczeń:

3) projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające otrzymać roztwór o zadanym stężeniu procentowym lub molowym.

Zakres rozszerzony

V. Roztwory. Uczeń:

3) projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające otrzymać roztwór o określonym stężeniu procentowym lub molowym.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia, w jaki sposób sporządzić roztwór o określonym stężeniu molowym;

• proponuje sprzęt laboratoryjny, potrzebny do sporządzenia roztworu o znanym stężeniu molowym;

• oblicza masy substancji, potrzebne do przygotowania roztworu o znanym stężeniu molowym.

Strategie nauczania:

• strategia asocjacyjna;

• strategia problemowa;

• IBSE (nauczanie przez dociekanie naukowe).

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiału źródłowego oraz ćwiczenia uczniowskie;

• dyskusja;

• technika zdań podsumowujących;

• burza mózgów;

• z użyciem e‑podręcznika;

• ćwiczenia przedmiotowe;

• eksperyment chemiczny.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytania, zaciekawiając tematem. Przykładowe pytania: jakie znacie rodzaje stężeń? Gdzie/kiedy używa się roztworów o danym typie stężenia? Gdzie/kiedy używa się roztworów stężeniu molowym i w jakim celu?

2. Nauczyciel podaje temat: „Jak sporządzić roztwór o określonym stężeniu molowym?”. Wspólnie z uczniami określa wiążące dla uczniów kryteriów sukcesu.

3. Uczniowie, metodą kuli śnieżnej, ustalają schemat, który odpowie na pytanie: Jak przygotować roztwór o zadanym stężeniu molowym? Co należy zrobić, aby otrzymany roztwór miał dokładnie zadane miano?

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.

Faza realizacyjna:

1. Eksperyment chemiczny. Prowadzący zajęcia dzieli uczniów losowo na grupy. Ich zadaniem będzie otrzymanie roztworu o wyznaczonym przez nauczyciela stężeniu molowym (polecenie w karcie pracy). Nauczyciel rozdaje karty pracy ucznia. Uczniowie w grupach zastanawiają się, jaki będzie potrzebny im sprzęt i szkło laboratoryjne do przeprowadzenia doświadczenia oraz jakie należy przeprowadzić po kolei czynności krok po kroku, by otrzymać dany roztwór, dokonują również obliczeń (wszystko zapisują w kartach pracy). Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów, wyjaśnia niezrozumiałe kwestie, wspiera uczniów. Następnie uczniowie przeprowadzają doświadczenie na podstawie obliczeń. Po wyznaczonym czasie, na forum całej klasy następuje weryfikacja czynności podczas wykonania doświadczenia oraz obliczeń.

2. Jeżeli uczniowie mieli problem przy wykonaniu doświadczenia i potrzebnych obliczeniach, nauczyciel na tablicy multimedialnej wyświetla przebieg obliczenia (zamieszczony w sekcji „Przeczytaj” e‑materiału) masy tiosiarczanu sodu (${\text{Na}}_2{\text{S}}_2{\text{O}}_3$), potrzebnego do przygotowania 250 cmIndeks górny 3³ tego roztworu o stężeniu 0,1 mol/dmIndeks górny 3³. Uczniowie sami głośno na forum analizują krok po kroku tych obliczeń. Nauczyciel monitoruje przebieg tych analiz.

3. Jeżeli uczniowie nadal mają wątpliwości lub nie czują się pewni, przechodzą do analizy medium – film samouczek, w którym utrwalą wiadomości dotyczące tego, co nam mówi stężenie molowe roztworu. W ramach sprawdzenia wiedzy wykonują ćwiczenia dołączone do medium.

4. Uczniowie już samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Wybrane osoby, korzystając z medium bazowego zawartego w e‑materiale, omawiają poszczególne zagadnienia.

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

   • Przypomniałem/łam sobie, że...

   • Co było dla mnie łatwe...

   • Czego się nauczyłem/łam...

   • Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

1. Dokończenie zadań z zestawu ćwiczeń interaktywnych – dla uczniów, którzy nie zdążyli wykonać na lekcji.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach): Co to jest mol? O czym mówi stężenie molowe substancji? Co to jest naważka?

2. Doświadczenie chemiczne: „ Otrzymywanie roztworu o określonym stężeniu molowym”

Szkło i sprzęt laboratoryjny: waga elektroniczna, cylindry miarowe, kolby miarowe o poj. 150 cmIndeks górny 3³, lejki, łyżeczki.

Odczynniki chemiczne: wodorotlenek sodu, woda destylowana.

Instrukcja wykonania:

• Odważ konkretną ilość wodorotlenku sodu.

• Wsyp odważoną substancję chemiczną (naważkę) do kolby miarowej.

• Dopełnij kolbę do kreski wodą destylowaną, całość wymieszaj.

3. Karty charakterystyk substancji chemicznych.

4. Karta pracy ucznia:

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Medium w sekcji „Film edukacyjny” można wykorzystać na lekcji jako podsumowanie i utrwalenie wiedzy w temacie „Jak sporządzić roztwór o określonym stężeniu molowym?”.