SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Gdzie można oddychać świeżym powietrzem?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II

PODSTAWA PROGRAMOWA

XIII. Człowiek a środowisko geograficzne – konflikty interesów: wpływ działalności człowieka na atmosferę na przykładzie smogu, inwestycji hydrologicznych na środowisko geograficzne, rolnictwa, górnictwa i turystyki na środowisko geograficzne, transportu na warunki życia i degradację środowiska przyrodniczego, zagospodarowania miast i wsi na krajobraz kulturowy, konflikt interesów człowiek – środowisko, procesy rewitalizacji i działania proekologiczne.

Uczeń:

1. wykazuje na przykładzie wybranych miejscowości wpływ działalności człowieka na powstawanie smogu typu londyńskiego i fotochemicznego oraz na podstawie dostępnych źródeł podaje przyczyny i proponuje sposoby zapobiegania powstawaniu tego zjawiska.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• określa, na czym polega zjawisko smogu w Polsce i na świecie,

• wskazuje sposoby zapobiegania powstawaniu smogu,

• ocenia, jak smog wpływa na zdrowie człowieka,

• określa możliwe działania służące poprawie jakości powietrza.

Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, burza mózgów, plakaty, metody operatywne (praca z grafiką interaktywną, analiza fotografii, tekstu e‑materiału)

Formy zajęć: praca w parach, praca w grupach, praca zbiorowa na forum klasy

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, mapa fizyczna świata i Polski, karteczki samoprzylepne, arkusze papieru, pisaki

Materiały pomocnicze

Ekonomiczne, środowiskowe i zdrowotne skutki smogu. Czy jest się czego obawiać?, „Sustainability Insights” 2017, nr 12, deloitte.com (dostęp 4.02.2021).

Globalne Obserwatorium Zdrowia (dostęp 4.02.2021).

L. Myllyvirta, E. Howard, Five Things We Learned From the World’s Biggest Air Pollution Database (Pięć rzeczy, których nauczyliśmy się z największej na świecie bazy danych o zanieczyszczeniach powietrza), 2.05.2018, unearthed.greenpeace.org (dostęp 4.02.2021).

C.M. North i in., Air Pollution in the Asia‑Pacific Region (Zanieczyszczenie powietrza w regionie Azji i Pacyfiku), „American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine” 2018, vol. 199, iss. 6 (dostęp 4.02.2021).

Portal Jakości Powietrza GIOŚ (dostęp 4.02.2021).

Smog – na co najbardziej szkodzi, 9.11.2018, zdrowie.pap.pl (dostęp 4.02.2021).

Strona World Air Quality pokazująca wskaźnik zanieczyszczenia powietrza w czasie rzeczywistym (dostęp 4.02.2021).

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wyświetla fotografię (przedstawia ją uczniom bez podpisu) zawartą w e‑materiale: Panorama miasta Fanhe w Chinach podczas smogu (po lewej) oraz przy dobrej jakości powietrza (po prawej).

• Uczniowie, pracując w parach, zapisują na karteczkach samoprzylepnych możliwe przyczyny różnic zaobserwowanych na fotografii.

• Analiza przyczyn, krótka pogadanka mająca na celu przedstawienie zjawiska smogu.

• Przedstawienie tematu lekcji i jej celów.

Faza realizacyjna

• Wykorzystując pogadankę wstępną, uczniowie określają cechy smogu; przedstawiają przyczyny jego powstawania; podają przykłady miejsc występowania smogu – na świecie i w Polsce (wykorzystanie m.in. tekstu, diagramu i map w e‑materiale dotyczących zanieczyszczenia powietrza w miastach UE, w tym miasta w Polsce).

• Korzystając z tekstu e‑materiału, wymieniają składniki smogu.

• Nauczyciel dzieli uczniów na 6 grup – każda grupa otrzymuje arkusz papieru i pisaki.

• Zadaniem grup jest opracowanie plakatu przedstawiającego skutki oddziaływania smogu na środowisko geograficzne (3 grupy) i na zdrowie człowieka (3 grupy).

• Korzystając z e‑materiału i własnej wiedzy, uczniowie tworzą plakaty.

• Następnie przyczepiają plakaty do tablicy, a przedstawiciele grup je prezentują.

• Krótkie podsumowanie prac przez nauczyciela, który prosi uczniów o ocenę wpływu smogu na środowisko i zdrowie człowieka.

• Następnie uczniowie – pracując w grupach – zapoznają się z grafiką interaktywną zawartą w e‑materiale (średnie roczne stężenie pyłu zawieszonego PM2,5 w wybranych krajach świata w 2019 roku).

• Wspólnie, na forum klasy, analizują dane statystyczne przedstawione w grafice.

• Podają przykłady miejsc o niskim i wysokim poziomie zanieczyszczeń powietrza PM2,5 (wskazują te miejsca na mapie fizycznej świata).

• Po omówieniu danych uczniowie opracowują odpowiedzi do poleceń 1–2 zawartych pod grafiką interaktywną – krótka dyskusja.

• Następnie w parach wypisują możliwe działania służące poprawie jakości powietrza (wykorzystują fragment tekstu e‑materiału Zapobieganie zanieczyszczeniu powietrza).

• Dyskusja o możliwościach zapobiegania zanieczyszczeniu powietrza na świecie i w Polsce.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji (odwołując się do celów lekcji) i wprowadza uczniów do fazy ćwiczeń.

• Uczniowie w parach wykonują wybrane ćwiczenia z e‑materiału.

• Uczniowie dzielą się informacjami na temat lekcji, np. co im się najbardziej podobało na lekcji, co było dla nich nową wiedzą, do czego mogą ją wykorzystać itp.

Praca domowa

• Korzystając z danych dotyczących Polski (Średnie roczne stężenie pyłu PM10 w µg/m³ w 2017 roku – norma 40 µg/m³) zawartych w drugiej części grafiki interaktywnej w e‑materiale, oceń stan zanieczyszczenia powietrza w Polsce na tle innych krajów Unii Europejskiej. Określ przyczyny wyższego poziomu zanieczyszczenia powietrza w Polsce pyłem i benzo(a)pirenem niż w innych krajach europejskich (polecenia 3 i 4 do grafiki interaktywnej).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana w toku lekcji uzasadniającej konieczność działań na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego w Polsce (zakres podstawowy: XIV. 11). Grafika interaktywna może zostać wykorzystana także podczas lekcji o zróżnicowaniu jakości życia człowieka w wybranych regionach i krajach świata (zakres rozszerzony: XXII).