Dla nauczyciela

Autor: Piotr Obolewicz

Przedmiot: Język polski

Temat: Znasz ty ogień i łzy Wertera? – powtórzenie wiadomości o werteryzmie jako postawie światopoglądowej romantyzmu

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;

8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

II. Kształcenie językowe.

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

7) rozpoznaje słownictwo o charakterze wartościującym; odróżnia słownictwo neutralne od słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym, oficjalne od potocznego.

4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Lektura obowiązkowa

20) Juliusz Słowacki, Kordian, wybrane wiersze, w tym Grób Agamemnona (fragmenty), Testament mój;

Lektura uzupełniająca

17) Johann Wolfgang Goethe, Cierpienia młodego Wertera (fragmenty), Faust (fragmenty);

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

2) rozumie pojęcie tradycji literackiej i kulturowej, rozpoznaje elementy tradycji w utworach, rozumie ich rolę w budowaniu wartości uniwersalnych;

3) rozpoznaje w utworach cechy prądów literackich i artystycznych oraz odczytuje ich funkcje;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

charakteryzuje Wertera i Kordiana jako bohaterów cierpiących na romantyczną „chorobę wieku”,
wskazuje podobieństwa między Werterem i Kordianem.
wyjaśnia, czym jest werteryzm jako postawa światopoglądowa epoki romantyzmu.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

odwrócona klasa;
z użyciem e‑podręcznika;
gra dydaktyczna;
mapa myśli.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Znasz ty ogień i łzy Wertera?” – powtórzenie wiadomości o werteryzmie jako postawie światopoglądowej romantyzmu.
Prosi uczniów, by podzieli się na 4 grupy. Każda z nich przypomina sobie i notuje w formie mapy myśli informacje na temat: 1) początków romantyzmu w literaturze europejskiej, 2) wpływu literatury europejskiej na polskich twórców romantycznych, 3) konstrukcji bohatera romantycznego, 4) romantycznej koncepcji miłości.

Faza wprowadzająca:

Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: nauczyciel informuje, że celem lekcji będzie powtórzenie wiadomości na temat postaw i idei romantycznych w odniesieniu do dwóch tekstów tej epoki: Cierpień młodego Wertera J.W. Goethego oraz Kordiana J. Słowackiego. Praca uczniów będzie skupiona wokół hasła: werteryzm.
Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

Liderzy każdej z czterech grup prezentują ustalenia, których dokonały zespoły. Pozostali uczniowie mogą uzupełniać informacje. Powstają cztery mapy myśli, uczniowie notują je w zeszycie.
Nauczyciel pyta: jak sądzicie, czym charakteryzuje się postawa nazywana werteryzmem? Uczniowie podają wstępne propozycje definicji. Nauczyciel prosi, by uzupełnili swoją wiedzę, zapoznając się z blokiem tekstowym e‑materiału.
Później uczniowie przystępują w parach do pracy z multimedium. Wykonują polecenia 1‑3 z sekcji „Galeria zdjęć interaktywnych”. Po upływie ustalonego czasu prezentują odpowiedzi, a nauczyciel weryfikuje ich poprawność. Może ocenić pracę uczniów.

Faza podsumowująca:

W podsumowaniu lekcji uczniowie rozgrywają grę edukacyjną: nauczyciel czyta pytania, a wskazana osoba typuje poprawną odpowiedź. Inni uczniowie mogą podpowiadać zapytanemu, ale to do niego należy ostateczny wybór odpowiedzi.

Praca domowa:

Wykonaj ćw. 1 i 2 z sekcji „Galeria zdjęć interaktywnych”.

Materiały pomocnicze:

Polonista w szkole, pod red. A. Janus‑Sitarz, Kraków 2004.
Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. A. Bachórz, A. Witkowska, Wrocław 1991.
Alina Witkowska o twórczości Juliusza Słowackiego, Ninateka.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Galeria zdjęć interaktywnych” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Gra edukacyjna