Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Utopie w literaturze

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Przypomnisz sobie główne idee koncepcji doskonałego społeczeństwa według Platona i Morusa.

• Odróżnisz znaczenie pojęcia utopii w filozofii oraz literaturze.

• Wyjaśnisz, czym różni się utopia od dystopii.

• Wskażesz we fragmencie antyutopii idee filozoficzne dotyczące doskonałego społeczeństwa.

Cele operacyjne. Uczeń:

• zna i chrakteryzuje główne idee koncepcji doskonałego społeczeństwa według Platona i Morusa;

• odróżnia znaczenia utopii w filozofii i literaturze;

• wie, czym różni się utopia od dystopii.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Utopie w literaturze”. Prosi uczestników zajęć o przygotowanie odpowiedzi na pytania zawarte we „Wprowadzeniu”:
   – Jak zorganizować społeczeństwo doskonałe?
   – Czy społeczeństwo może być pozbawione wad?
   – Czy przychodzą ci do głowy przykłady rzeczywistych państw, które miały być w zamyśle doskonałe?

Faza wprowadzająca:

1. Po zalogowaniu na platformie nauczyciel prezentuje (na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika) temat lekcji oraz cele zajęć. Omawia lub ustala razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Uczniowie przystępują do pracy, logując się i dołączając do grupy na platformie (na telefonach komórkowych, komputerach lub tabletach). Po czynnościach organizacyjnych i podaniu tematu lekcji nauczyciel weryfikuje stan przygotowania uczniów do lekcji. Prosi wybranego lub chętnego ucznia o zaprezentowanie odpowiedzi na pytania podane przed lekcją. Uczniowie dyskutują i zapisują wnioski.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Nauczyciel omawia najważniejsze kwestie poruszone w zakładce „Przeczytaj”:
   – znaczenie terminu „utopia”;
   – społeczeństwa doskonałe w filozofii;
   – utopie w literaturze.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Audiobook”. Odczytanie poleceń do multimedium:
   – Zapoznaj się z fragmentem jednej z najsłynniejszych dystopii XX w., powieści „Nowy wspaniały świat”. Czy twoim zdaniem poddaje on krytyce jakieś zjawiska obecne we współczesnym świecie? Jeśli tak – jakie?
   – Przyjmijmy założenie, że Aldous Huxley przywołuje w swojej powieści utopijne założenia Platona, stanowiące fundament jego koncepcji doskonałego państwa. Spróbuj rozpoznać te elementy w tekście i wypisz je poniżej. Jak przekształca je Huxley?
   Uczniowie pracują w parach, następnie omówienie wyników na forum klasy.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie indywidualnie rozwiązują ćwiczenia nr 1‑4 z sekcji „Sprawdź się”. Omówienie odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wspólnie rozwiązują ćwiczenie nr 5.

2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie mają za zadanie rozwiązać ćwiczenia 6‑8.

Materiały pomocnicze:

• Baer U., Gry dyskusyjne, Lublin 2000.

• Hadot P., Filozofia jako ćwiczenie duchowe, tłum. P. Domański, Warszawa 2003.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Audiobook” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.