SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Maciej Kałaska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Zużycie nawozów sztucznych w wybranych krajach świata

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II

Podstawa programowa

X. Rolnictwo, leśnictwo i rybactwo: czynniki rozwoju rolnictwa, struktura użytków rolnych, obszary upraw i chów zwierząt, zrównoważona gospodarka leśna, rybactwo (morskie i śródlądowe, akwakultura).

Uczeń:

1) wyjaśnia wpływ czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na rozwój rolnictwa na świecie.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• przedstawia podstawowe informacje o nawozach sztucznych i ich wykorzystaniu w wybranych krajach świata,

• omawia wpływ zużycia nawozów sztucznych na wielkość plonów,

• przedstawia zróżnicowanie zużycia nawozów sztucznych na świecie i omawia konsekwencje tego zróżnicowania,

• omawia wpływ wyokrzystania nawozów sztucznych na środowisko przyrodnicze i wymienia przykłady racjonalnego zastosowania nawozów sztucznych.

Strategie nauczania: odwrócona klasa

Metody nauczania: pogadanka, praca z e‑materiałem, wystąpienia wspomagane prezentacjami multimedialnymi

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

FAOSTAT, Fertilizers by Product (dostęp 30.08.2021).

Gaj R., Efektywne wykorzystanie składników mineralnych z nawozów we współczesnym rolnictwie, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, Poznań 2013. Dostępne w internecie: cdr.gov.pl (dostęp 30.08.2021).

Piwowar A., Wybrane aspekty ekonomiczne i ekologiczne stosowania nawozów mineralnych w gospodarstwach rolnych, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Ekonomia” 2011, t. 5, nr 17, s. 217–230.

The World Bank, Fertilizer Consumption (Kilograms per Hectare of Arable Land) (dostęp 30.08.2021).

PRZEBIEG LEKCJI

Kilka lekcji wcześniej nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z sekcją „Przeczytaj” e‑materiału. Uczniowie przygotowują się także do krótkiego wystąpienia wspomaganego prezentacją multimedialną. Zadanie realizowane jest w grupach, dotyczy jednego z zagadnień wskazanych poniżej. Uczniowie sami szukają źródeł w dostępnych materiałach geograficznych. Tematy są losowane przez liderów grup. Nauczyciel przypomina zasady wykonania poprawnej prezentacji (czas prezentacji: nie dłużej niż 2‑3 minuty).

Lista zagadnień

• Stosowanie nawozów sztucznych a eutrofizacja (np. Bałtyku),

• stosowanie nawozów sztucznych a nadmierne nagromadzenie w roślinach szkodliwych substancji,

• stosowanie nawozów sztucznych a zakwaszenie, odkwaszenie lub zasolenie gleb,

• stosowanie nawozów sztucznych a zmiany klimatu,

• przykłady racjonalnego zastosowania nawozów sztucznych w Polsce,

• przykłady racjonalnego zastosowania nawozów sztucznych na świecie,

• kraje o największym i najmniejszym zużyciu nawozów sztucznych,

• zużycie nawozów sztucznych w wybranych krajach Europy,

• zużycie nawozów sztucznych w Polsce.

Faza wprowadzająca

• Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

• Klasa realizuje pierwszy cel lekcji. Uczniowie przypominają sobie tekst z części „Przeczytaj” e‑materiału. Nauczyciel prowadzi pogadankę z klasą o tym, czym są nawozy sztuczne, jakie są ich rodzaje, role i metody produkcji. Nauczyciel doprecyzowuje pojęcia, wyświetlając na ekranie/rzutniku „Słownik” e‑materiału. Później uczniowie samodzielnie rozwiązują 2. i 3. ćwiczenie interaktywne.

• Uczniowie koncentrują się na realizacji drugiego celu lekcji. Wykonują w parach 4. i 5. ćwiczenie interaktywne. Wszelkie wątpliwości uczniów są wyjaśniane przez nauczyciela.

• Uczniowie zajmują się trzecim celem lekcji. W pierwszej kolejności samodzielnie odnajdują dane o zużyciu nawozów sztucznych na świecie na stronie internetowej Banku Światowego (patrz materiały pomocnicze). Potem każdy rozwiązuje 1. ćwiczenie interaktywne. Następnie cała klasa, wspomagana przez nauczyciela, wykonuje polecenie 1. do grafiki interaktywnej: Co wpływa na zróżnicowanie wielkości zużycia nawozów azotowych w poszczególnych krajach? Owe czynniki – przyrodnicze i pozaprzyrodnicze – są wypisywane na tablicy i w zeszycie przedmiotowym uczniów. Listę czynników można rozszerzyć o te, które bezpośrednio związane są z przykładami przedstawionymi na grafice interaktywnej. Na koniec tej części lekcji uczniowie w parach rozwiązują 6. i 7. ćwiczenie interaktywne.

• Nauczyciel wprowadza w nowy wątek lekcji – realizacja czwartego celu. Następnie rozpoczynają się wystąpienia uczniów. Nauczyciel prosi wszystkich o trzymanie się reżimu czasowego wypowiedzi. Po każdej prezentacji nauczyciel uzupełnia wypowiedź uczniów (jeśli istnieje taka konieczność). Na koniec nauczyciel wyjaśnia ewentualne niejasności, podsumowuje pracę uczniów.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i odpowiedzi uczniów.

• Ocena prezentacji uczniów.

• Przypomnienie celów zajęć, pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa

• Nauczyciel prosi uczniów o indywidualne wykonanie ćwiczenia 8. oraz polecenia 2. do grafiki interaktywnej w e‑materiale.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana podczas omawiania innych zagadnień związanych z rolnictwem (zakres podstawowy: X. 1; zakres rozszerzony: X. 2). Może znaleźć zastosowanie na lekcji poświęconej konfliktom na linii człowiek – środowisko przyrodnicze (zakres podstawowy: XIII. 8).