Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Bioindykacja

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Poznasz główne cechy organizmów wskaźnikowych i ich gatunki występujące w Polsce.

• Nauczysz się, jak za pomocą obserwacji porostów zbadać stopień zanieczyszczenia powietrza w twojej miejscowości.

• Dowiesz się o sposobach wykorzystania porostów w rolnictwie i leśnictwie.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• prezentacja;

• gra dydaktyczna;

• praca z filmem;

• analiza grafiki interaktywnej;

• mapa pojęć.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

2. Chętni/wybrani uczniowie pozyskują samodzielnie informacje dotyczące organizmów wskaźnikowych wykorzystywanych w bioindykacji i przygotowują na ten temat wspólną prezentację. Prezentacja powinna zawierać przykłady gatunków występujących w Polsce wraz z ich zdjęciami (lub okazy tych organizmów).

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla cele zajęć z sekcji „Wprowadzenie”, a następnie wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Rozmowa wprowadzająca. Nauczyciel inicjuje rozmowę na podstawie pytania zawartego we wprowadzeniu: „Jak za pomocą porostów zbadać stopień zanieczyszczenia powietrza?”.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji efektów pracy w domu wybranych uczniów. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje.

2. Praca z filmem pt. „Bioindykacja”. Uczniowie dzielą się na zespoły i na podstawie przeczytanego tekstu oraz informacji zawartych w medium w sekcji „Film” układają pytania quizowe dla innych grup. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel ogłasza zwycięską drużynę.

3. Nauczyciel wprowadza uczniów w treść polecenia nr 2 („Wyjaśnij, czym jest skala porostowa, i podaj dwa przykłady gatunków porostów występujących w strefie czystego powietrza”). Uczniowie wykonują je w parach, a następnie porównują swoje rozwiązanie z innym zespołem.

4. Praca z grafiką interaktywną pt. „Porosty jako organizmy wskaźnikowe”. Uczniowie zapoznają się z materiałem. Każdy uczeń pracuje indywidualnie, samodzielnie przygotowując odpowiedzi do polecenia nr 1 (w którym mają za zadanie wyjaśnić, czy porosty mogą być organizmami przydatnymi w ochronie środowiska). Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

Faza podsumowująca:

1. Klasa wspólnie wykonuje mapę pojęć podsumowującą zajęcia.

Praca domowa:

1. Omów znaczenie organizmów wskaźnikowych w rolnictwie i leśnictwie.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu:

• Film można wykorzystać na lekcji jako podsumowanie i utrwalenie wiedzy uczniów.