Autor: Stanisław Mrozowicz

Przedmiot: Historia

Temat: Wojna rosyjsko‑turecka i kongres berliński

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia powody wybuchu wojny rosyjsko‑tureckiej prowadzonej w latach 1877‑1878.

• omawia przebieg tego konfliktu zbrojnego i zaangazowanie innych państw: Wielkiej Brytanii i Austro‑Węgier.

• wymienia postanowienia traktatów pokojowych w San Stefano oraz Berlinie.

• tłumaczy, czym była idea panslawizmu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Wojna rosyjsko‑turecka i kongres berliński”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Film” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Chętni/wybrani uczniowie przygotowują prezentację na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia cele lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca, by uczniowie pracowali w parach i opracowali swoje mapy myśli związane z zagadnieniem wojny turecko‑rosyjskiej 1877‑1878. Wybrana osoba z danej pary przedstawia swoje propozycje, ochotnik zapisuje je propozycje na tablicy. Pozostali uczniowie odnoszą się do tych sugestii, uzupełniając je o swoje propozycje.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranej osobie (lub ochotnikowi) zaprezentowanie swojej pracy przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko dyskutują o prezentacji, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje.

2. Praca z pierwszym multimedium („Film”). Nauczyciel poleca, aby uczniowie – bazując na obejrzanym wcześniej filmie – wykonali indywidualnie polecenie nr 3, wyjaśniając, dla którego państwa i dlaczego postanowienia w San Stefano były najbardziej korzystne. Wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją.

3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Uczniowie zapoznają się z drugim filmem omawiającym postanowienia kongresu berlińskiego. Klasa dzieli się na 4‑osobowe grupy. Każdy zespół opracowuje odpowiedzi do polecenia nr 3: „Wskaż, które państwa zyskały, a które straciły na postanowieniach kongresu berlińskiego. Jakie było jego znaczenie dla dalszych losów Europy na przełomie XIX i XX w.?”. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie liderzy grup odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenia 1,2 i 3 z sekcji „Film + Sprawdź się”. Wybrani uczniowie czytają odpowiedzi do poszczególnych ćwiczeń. Wspólnie z nauczycielem omawiają prace.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się/nauczyłam się…

2. Prowadzący omawia przebieg zajęć i pracę grup uczniowskich, ocenia przedstawioną na początku fazy realizacyjnej prezentację uczniowską.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 4 i 5 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

A. Chwalba, Historia powszechna. Wiek XIX, Warszawa 2011.

W. Dobrzycki, Historia stosunków międzynarodowych 1815–1945, Warszawa 2007.

Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1998.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Film + Sprawdź się”, aby przygotować się do późniejszej pracy.