Autor: Martyna Wojtowicz

Przedmiot: Historia

Temat: Reakcje na Zagładę

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje postawy osób będących ofiarami Zagłady;

• wyjaśnia, jakie były motywacje osób ratujących Żydów oraz tych, które wydawały ich Niemcom;

• przedstawia przykłady państw kolaborujących z hitlerowcami i wydających Żydów, jak również tych, które przeciwstawiały się zbrodniczej polityce III Rzeszy.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Reakcje na Zagładę”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Film edukacyjny” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Kilku wybranych lub chętnych uczniów przygotowuje prezentacje na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz filmów tak, aby w fazie wstępnej przedstawić je na forum klasy. Nauczyciel może rozdzielić między nich poszczególne zagadnienia:

• reakcje Żydów,

• reakcje Polaków,

• reakcje rządów i społeczeństw innych państw,

• reakcje Kościoła katolickiego.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla uczniom temat oraz cele zajęć zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, omawia planowany przebieg lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy – będą to obowiązujące uczniów kryteria sukcesu. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Wybrani przed lekcją uczniowie prezentują efekty swojej pracy. Następuje wspólne omówienie wystąpień ze szczególnym uwzględnieniem mocnych stron propozycji ucznia.

2. Praca z multimedium („Film edukacyjny”). Wybrana osoba czyta polecenie 2: „Wskaż postawę wobec Holokaustu, która dominowała wśród społeczeństw europejskich. Wyjaśnij, dlaczego zachowywały się one w ten sposób”. Nauczyciel prosi uczniów, aby w parach wykonali zadanie na podstawie informacji z filmów oraz wskazówek zawartych w e‑materiale. Wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia interaktywne 1, 2 oraz 4 z sekcji „Sprawdź się”. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.

4. Nauczyciel wyświetla uczestnikom zajęć ćwiczenia 3 i 5. Uczniowie tym razem pracują w parach. Ustalają wspólne stanowisko i wskazują wybraną odpowiedź, używając telefonów lub komputerów. Nauczyciel kontroluje wyniki pracy uczniów, którzy następnie łączą się w grupy czteroosobowe i dyskutują, uzasadniając swój wybór w tym ćwiczeniu.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytania: Jakie waszym zdaniem najważniejsze czynniki wpływały na zachowanie ludzi wobec sytuacji Żydów w czasie II wojny światowej? Czy sytuacja Polaków była wyjątkowa? Uczniowie dyskutują, przedstawiając swoje argumenty.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście ich realizacji następuje omówienie ewentualnych problemów z wykonaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

B. Engelking, Jest taki piękny słoneczny dzień… Losy Żydów szukających ratunku na wsi polskiej 1942−1945, Warszawa 2011.

J. Grabowski, „Ja tego Żyda znam!”. Szantażowanie Żydów w Warszawie, 1939–1943, Warszawa 2004.

M. Phayer, Kościół katolicki wobec Holokaustu, 1930−1965, tłum. J. Lang, Poznań 2011.

Ten jest z ojczyzny mojej. Polacy z pomocą Żydom 1939–1945, oprac. W. Bartoszewski i Z. Lewinówna, Kraków 1969.

T. Prekerowa, Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942–1945, Warszawa 1982.

R. Szuchta, P. Trojański, Zrozumieć Holokaust. Książka pomocnicza do nauczania o zagładzie Żydów, Warszawa 2012.

Wskazówki metodyczne:

• Materiały z sekcji „Film edukacyjny” mogą posłużyć podczas lekcji do pracy uczniów w parach lub samodzielnie.