Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Józef Tischner: etyka solidarności, dobro i wartości

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• charakteryzuje poglądy etyczne Józefa Tischnera;

• ocenia rolę sumienia w filozofii J. Tischnera

• dokonuje analizy fragmentów tekstów J. Tischnera: Etyki solidarności, Ksiądz na manowcach;

• ocenia kondycję społeczeństwa na podstawie współczesnej interpretacji filozofii J. Tischnera.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Józef Tischner: etyka solidarności, dobro i wartości” ze wskazaniem na znajdujący się w sekcji „Przeczytaj” tekst źródłowy Etyka solidarności. Uczniowie przygotowują przykład jednego dzieła sztuki korespondującego z treścią wskazanego tekstu, wraz z uzasadnieniem.

Faza wprowadzająca:

1. Prowadzący zajęcia loguje się na platformie. Na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla temat lekcji, następnie omawia cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Czym jest solidarność? Jak rozumiesz to pojęcie? Czym ona się przejawia?

Faza realizacyjna:

1. Mapa myśli. Nauczyciel zapisuje na tablicy hasło związane z tematem zajęć: filozofia Józefa Tischnera. Uzupełnia mapę myśli o trzy elementy:
   – spontaniczny akt moralny,
   – ja aksjologiczne,
   – filozofia dramatu.
   Zadaniem uczniów jest uzupełnienie informacji dotyczących wymienionych elementów. Uczestnicy zajęć podają swoje pomysły, a wyznaczony moderator zapisuje je na tablicy w formie mapy myśli/pojęć. Po zapisaniu propozycji uczniowie samodzielnie je weryfikują. Następnie nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów, jeśli jest to konieczne.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla materiał z sekcji „Audiobook”, a następnie czyta polecenia i ćwiczenia:
   – Jak rozumiesz przedstawioną przez autora różnicę między pojęciem a ideą?
   – Na czym polega różnica między krzywdą zawinioną a niezawinioną przez człowieka? Rozwiń argumentację autora.
   – Dlaczego sumienie jest warunkiem solidarności? Odpowiedź uzasadnij, odwołując się także do własnych argumentów.
   Uczniowie wykonują zadanie w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

3. Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Animacja”. Wybrany uczeń odczytuje polecenie: Zapoznaj się z treścią animacji. Co Wojciech Bonowicz mówi o aktualności tekstów Józefa Tischnera?
   Wspólna praca całego zespołu klasowego nad poleceniami i ćwiczeniami zawartymi w sekcji.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie wspólnie udzielają odpowiedzi na polecenie nr 2 z zakładki „Animacja”: Zastanów się nad kondycją społeczeństwa prezentowaną przez Wojciecha Bonowicza w odniesieniu do myśli Józefa Tischnera. Czy dostrzegasz jeszcze inne przykłady problemów dotyczących solidarności i wspólnotowości w społeczeństwie?

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Wciel się w rolę Józefa Tischnera. Na przykładzie dowolnego wydarzenia opisywanego w mediach, napisz krótki tekst, który mógłby być komentarzem filozofa do bieżących wydarzeń społeczno‑politycznych.

Materiały pomocnicze:

• Tischner J., Nadzieja mimo wszystko, Kraków 2020.

• Puczek E., Tischner J., Sprawy ludzkie: Józef Tischner w rozmowie z Eweliną Puczek, Warszawa 2020.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Audiobook” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.