Dla nauczyciela
Autor: Sabina Świtała
Przedmiot: język polski
Temat: „Trzeba wsłuchać się w świat” – o mistrzach polskiego reportażu.
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji.
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
3) rozpoznaje specyfikę tekstów publicystycznych (artykuł, felieton, reportaż), retorycznych (przemówienie, laudacja, homilia), popularnonaukowych i naukowych (rozprawa); wśród tekstów prasowych rozróżnia wiadomość i komentarz; rozpoznaje środki językowe i ich funkcje zastosowane w tekstach; odczytuje informacje i przekazy jawne i ukryte; rozróżnia odpowiedzi właściwe i unikowe.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencji w zakresie wielojęzyczności,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
Uczeń:
przedstawia tematykę reportaży i problemy poruszane przez polskich reporterów zaliczanych do kanonu mistrzów gatunku;
omawia związek tematyki wybranych reportaży z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi i historycznymi;
charakteryzuje twórczość poznanych reporterów;
analizuje cechy stylu i warsztatu poznanych autorów.
Strategie nauczania:
konstruktywizm.
Metody i techniki nauczania:
metoda oglądowa;
pogadanka;
metoda ćwiczeń przedmiotowych;
metoda projektu;
metody aktywizujące: lapbook, trimino.
Formy zajęć:
praca indywidualna,
praca w parach,
praca w grupach,
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/ tablica, pisak/ kreda;
trimino.
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Burza mózgów. Nauczyciel zadaje uczniom pytania:
kim jest reporter?
jakie ma cechy?
czym się zajmuje? Uczniowie zapisują swoje propozycje na tablicy.
2. Nauczyciel rozdaje grupom trimino z hasłami dotyczącymi bohaterów lekcji. Układanie trimino polega na tym, aby kostki mające kształt trójkątów równobocznych utworzyły figurę 2D, w której pasują do siebie wszystkie ściany trójkątów z hasłami. Trimino należy ułożyć w trójkąt. Elementy trimino do ułożenia:
2. Przedstawienie celu zajęć i podanie tematu.
Faza realizacyjna
1. Uczniowie zapoznają się z multimedium bazowym (oś czasu) i wykonują polecenie 1. Wybrani uczestnicy zajęć czytają swoje wypowiedzi, nauczyciel komentuje je.
2. Nauczyciel rozdaje grupom przygotowane wcześniej fragmenty reportaży autorów omawianych w e‑materiale. Każda grupa pracuje nad jednym fragmentem, przygotowując mini‑prezentacje na temat: Co czyni reportera mistrzem? Uczniowie mogą korzystać z tekstu e‑materiału, zamieszczonego w nim filmu oraz dostępnych źródeł informacji. W swojej prezentacji powinni odnieść się do co najmniej dwóch spośród wymienionych elementów: znaczenia dzieł autora, jego predyspozycji i zainteresowań, tematyki jego pisarstwa oraz cech warsztatu i stylu.
3. Prezentacja efektów pracy grup.
4. Uczniowie wykonują wybrane przez nauczyciela ćwiczenia z e‑materiału (oprócz ćwiczenia nr 1). Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.
Faza podsumowująca
Uczestnicy zajęć wypowiadają się na temat twórczości poznanych autorów, wskazują, co wzbudziło ich zainteresowanie, z którymi tekstami mistrzów reportażu planują zapoznać się w przyszłości i dlaczego.
Praca domowa:
Uczniowie pracują metodą projektu. Temat projektu: Dlaczego (imię i nazwisko reportera) nazywany jest mistrzem reportażu?. Nauczyciel przydziela uczniów do grup, których zadaniem będzie zapoznanie się z życiem i twórczością wskazanego autora lub autorki reportażu (Melchior Wańkowicz, Ksawery Pruszyński, Arkady Fiedler, Ryszard Kapuściński, Hanna Krall, Krzysztof Kąkolewski), przyjrzenie się stylowi pracy reportera, tematom przez niego poruszanym, sposobom pozyskiwania informatorów, predyspozycjom, zainteresowaniom oraz językowi (warsztat, styl), a także próba udzielenia odpowiedzi na pytanie projektowe oraz przygotowanie lapbooka dotyczącego wybranego twórcy. Nauczyciel zapoznaje młodzież z tematem, celami, zadaniami do wykonania, źródłami, z których uczniowie mogą skorzystać. Ustala również terminy konsultacji i prezentacji efektów pracy. Przedstawia członkom grup projektowych, czym jest lapbook i w jakiś sposób należy go wykonać. Podczas pierwszego spotkania grupy projektowe ustalają zasady pracy w zespole i dzielą się zadaniami.
Materiały pomocnicze:
Publikacje dotyczące Lapbooków: Lapbook – „książka na kolanach”. Gady prehistoryczne, „Świetlica w Szkole”, 2016, nr 4, s. 20‑21. Lapbook w bibliotece szkolnej: warsztaty artystyczne, „Biblioteka w Szkole”, 2014, nr 9, s. 24‑25. Ryślenie, barwoślady, lapbooki, czyli jak sprawić, żeby uczenie się było łatwiejsze, „Głos Pedagogiczny”, 2017, nr 86, s. 47‑51.
Informacje dotyczące metody projektu oraz przykładowe karty pracy dla zespołu projektowego nauczyciel znajdzie w:
Brudnik Edyta, Moszyńska Anna, Owczarska Beata, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Poradnik po metodach aktywizujących, Kielce 2011, s. 307‑314.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie mogą się zapoznać z linią chronologiczną przed lekcją i przygotować jej uzupełnienie. Efekty ich pracy powinny zostać przedstawione i omówione podczas zajęć.