1
Pokaż ćwiczenia:
R1MoeDTwR9e9d11
Ćwiczenie 1
Zaznacz w tabeli tematykę reportaży właściwą dla podanego autora. losy komunistycznych dygnitarzy. Możliwe odpowiedzi: Ksawery Pruszyński, Ryszard Kapuściński, Hanna Krall. warsztat reportera. Możliwe odpowiedzi: Ksawery Pruszyński, Ryszard Kapuściński, Hanna Krall. kwestia żydowska. Możliwe odpowiedzi: Ksawery Pruszyński, Ryszard Kapuściński, Hanna Krall. sytuacja kobiet w Polsce. Możliwe odpowiedzi: Ksawery Pruszyński, Ryszard Kapuściński, Hanna Krall
RudUcdZysAiRZ11
Ćwiczenie 2
Kto jest autorem fragmentu? Rozpoznaj tematykę, jaką zajmowali lub zajmują się wymienieni reporterzy i połącz cytaty z nazwiskami autorów. Pierwsi ten Klasztor szturmowali Amerykanie. 2 stycznia 5. Armia amerykańska otrzymuje rozkaz: Przeprowadzić jak najmocniejsze uderzenie [...] na Cassino i Frosinone na krótko przed lądowaniem, aby stworzyć wyłom we froncie niemieckim, przez który nastąpi połączenie z operacją morską. Potem poszły te uderzenia amerykańskie, tak krwawe, że ich nie zaznała jeszcze 5. Armia. Pojechałem przede wszystkim do nich, aby zapoznać się z ich działaniami. Możliwe odpowiedzi: 1. Mariusz Szczygieł, 2. Melchior Wańkowicz, 3. Ryszard Kapuściński, 4. Hanna Krall To był mały piesek rasy japońskiej. Nazywał się Lulu. Miał prawo spać w łożu cesarskim. W czasie różnych ceremonii uciekał cesarzowi z kolan i siusiał dygnitarzom na buty. Możliwe odpowiedzi: 1. Mariusz Szczygieł, 2. Melchior Wańkowicz, 3. Ryszard Kapuściński, 4. Hanna Krall Żaden żyjący artysta – przynajmniej w Czechach – nie miał własnego muzeum, z zatrudnionymi na etatach przewodnikami, którzy oprowadzają w trzech językach. Możliwe odpowiedzi: 1. Mariusz Szczygieł, 2. Melchior Wańkowicz, 3. Ryszard Kapuściński, 4. Hanna Krall Większość była za powstaniem. Przecież ludzkość umówiła się, że umieranie z bronią jest piękniejsze niż bez broni. Więc podporządkowaliśmy się tej umowie. Było nas wtedy w ŻOB-ie już tylko dwustu dwudziestu. [...] Chodziło tylko o wybór sposobu umierania. Możliwe odpowiedzi: 1. Mariusz Szczygieł, 2. Melchior Wańkowicz, 3. Ryszard Kapuściński, 4. Hanna Krall
RzVXHX9nzFde211
Ćwiczenie 3
Na podstawie cytowanego poniżej fragmentu szkicu Melchiora Wańkowicza Prosto od krowy uzupełnij definicję reportażu, którą można sformułować w oparciu o przedstawione przez autora przemyślenia. Reportaż jest jak 1. kulminacyjny, 2. ludzkie, 3. indywidualne, 4. autentycznych, 5. fotografia, 6. wymyślonych, 7. szeroka, 8. mozaika, 9. wąska, 10. lustro, składa się z 1. kulminacyjny, 2. ludzkie, 3. indywidualne, 4. autentycznych, 5. fotografia, 6. wymyślonych, 7. szeroka, 8. mozaika, 9. wąska, 10. lustro kamyczków. Z każdego życiorysu na potrzeby reportażu wycina się 1. kulminacyjny, 2. ludzkie, 3. indywidualne, 4. autentycznych, 5. fotografia, 6. wymyślonych, 7. szeroka, 8. mozaika, 9. wąska, 10. lustro punkt. W reportażu istotna jest 1. kulminacyjny, 2. ludzkie, 3. indywidualne, 4. autentycznych, 5. fotografia, 6. wymyślonych, 7. szeroka, 8. mozaika, 9. wąska, 10. lustro perspektywa, nie 1. kulminacyjny, 2. ludzkie, 3. indywidualne, 4. autentycznych, 5. fotografia, 6. wymyślonych, 7. szeroka, 8. mozaika, 9. wąska, 10. lustro losy.
Melchior Wańkowicz Prosto od krowy (o reportażu)

Spójrzmy np. na Tworzywo, zawierające okres od 1900 do 1939. W tym okresie 39 lat są przeprowadzane życiorysy czterech głównych bohaterów, mnożonych przez czworakie pochodzenie: fornal, robotnik, mieszczanin, żołnierz, przez trzy dzielnice, przez trzy epoki, przez dwie części świata. Elementów więc jest 4X4X3X3X2 = 288. Jeślibym pisał reportaż klasyczny, musiałbym dać 288 życiorysów. Tymczasem w każdym życiorysie jest jakiś punkt szczytowy, a reszta — szara. A więc jeden z ludzkich prototypów Tworzywa miał w zaraniu wóz Drzymały i już potem nic. Inny nie reprezentował nic ciekawego, nim nie znalazł złota. Jeden uciekł w Polsce spod szubienicy, a potem w Kanadzie miał szare życie, ale natomiast jego syn, jako lotnik kanadyjski został zestrzelony nad powstańczą Warszawą. Jeśli się pisze o jednym z nich, trzeba uwzględnić te wszystkie szarości, tempo opowiadania jest zwolnione, reportaż nawet zyskuje na plastyce. Ale przecież w panoramie losu polskiego szeroko rzutowanej, nie idzie o typy indywidualne — idzie o typ środowiska i epoki. [...] No więc — powiedzą obrońcy powieści — czegóż się pchać na taką tematykę z reportażem, który przez swoje przeciążenie autentyzmem nie ma dostatecznych środków ekspresji? A mozaika? A składanie z autentycznych kamyczków? Z każdego życiorysu dla wieloplanowego w czasie i przestrzeni reportażu wycina się kulminacyjny punkt.

wank1 Źródło: Melchior Wańkowicz, Prosto od krowy (o reportażu), „Zeszyty Prasoznawcze” 1961, nr 1-2, s. 97.
111
Ćwiczenie 4

Mariusz Szczygieł wymienia Hannę Krall jako swoją nauczycielkę i mistrzynię. Porównaj fragmenty reportaży Hanny Krall pt. Pola ze zbioru Tam już nie ma żadnej rzeki i Mariusza Szczygła Ani kroku bez Baty z książki Gottland.

Zastanów się i odpowiedz na pytanie, co twoim zdaniem je łączy? Zwróć uwagę na język i styl.
Zastanów się i odpowiedz na pytanie, co twoim zdaniem je łączy? Zwróć uwagę na język i styl.
R1LaCWzjvqXtV1
Jeden z policjantów zawiadomił Polę, że Niemcy dowiedzieli się o kryjówce. Podniosła klapę w podłodze. Krzyknęła: – Niemcy! Pobiegła do sąsiadów. Nie wpuścili jej, pobiegła do innych. Zostawiła dzieci, ale kazali je zabrać. Pola z roczną córeczką i dwaj mali chłopcy pukali od drzwi do drzwi. Mieszkańcy Kocka patrzyli na nich zza firanek. Już wiedzieli o Żydach w spichlerzu i że zaraz będą Niemcy. Zamknęli okna i drzwi i patrzyli zza firanek. Pola szła coraz wolniej, w jednym bucie rozwiązało jej się sznurowadło i wlokło po śniegu. Zawróciła do domu. Zaprzęgła sanie. /Hanna Krall, Pola, w: tejże, Tam już nie ma żadnej rzeki, Kraków 2001, s. 18./. Rok 1882: Zaduch – Dlaczego tu tak śmierdzi? – pyta swojego ojca Antonína sześcioletni Tomáš Bata. Tak po raz pierwszy ujawnia chęć uporządkowania rzeczywistości. Nie wiem, co ojciec mu odpowiada. Prawdopodobnie w ogóle jest małomówny. Szewc Antonín Bata jest po raz drugi żonaty. Dwa razy wziął za żonę wdowę z dziećmi. Z każdą miał też własne. W sumie w małym warsztacie szewskim w Zlínie wychowuje się dwanaścioro dzieci z czterech małżeństw. Oprócz tego Antonín pracuje z siedmioma ludźmi. Druga żona nie lubi przeciągów. /Mariusz Szczygieł, Ani kroku bez Baty, w: tegoż, Gottland, Wołowiec 2006, s. 7./ (Uzupełnij) (Uzupełnij) Podobieństwa obu fragmentów (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 5

Małgorzata Szejnert, charakteryzując warsztat pracy reporterów, mówiła często, że należy patrzeć na świat oczyma bohaterów. Jak rozumiesz to zdanie? Swoją odpowiedź uzasadnij.

R1SkoWE23pH9j
(Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 6

Zapoznaj się z fragmentem reportażu Arkadego Fiedlera Ryby śpiewają w Ukajali. Napisz dalszy ciąg historii podróży dwóch pań, starając się zachować styl autora (ok. 10 zdań).

Arkady Fiedler Ryby śpiewają w Ukajali

Razem ze mną z Liverpoolu wyjechały dwie panie. Siedziały przy stole naprzeciwko mnie i z tej racji wywiązała się między nami pewna zażyłość. Była to matka z córką. Obydwie były śpiewaczkami, tylko że matka znacznie ładniejsza pomimo wieku i szronowatych włosów. Urodzona w Brazylii, wyszła za Europejczyka (jakiej narodowości, nie wiem), mieszkała w Anglii, gdzie wychowała córkę na Angielkę, a poza tym obydwie znały doskonale Paryż. Przebywały tam w kołach artystycznych. Przyczyną ich obecnej podróży była ponoć tragedia małżeńska. Matka, zawsze pełna swobody i uśmiechu, wybuchła pewnego razu spazmatycznym płaczem na dźwięk jakiejś melodii. Obydwie niewiasty, wybitnie inteligentne, doświadczone w bólach i radościach, ponosiły już, zdaje się, wiele klęsk; były jak piękne motyle, przywykłe i do słońca, i do słoty. Życie ich toczyło się wśród burzliwych nurtów, odległych od cichych portów, i upływało — dosłownie — na wielu statkach. Do dziwnych tych kobiet współpasażerowie odnosili się z wielkim zaufaniem i chętnie zwierzali im się z najtajniejszych trosk.

fiedl Źródło: Arkady Fiedler, Ryby śpiewają w Ukajali, Warszawa 1971.
RICMpHacCv6LX
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 7
Ksawery Pruszyński Noc na Kremlu

Przez następne pokoje przeszliśmy tak szybko, że mielibyśmy duże trudności z odnalezieniem drogi powrotnej. Przypominały nam one na przemian wiktoriańskie hotele pałacowe, puste korytarze w zimnych budynkach urzędów i antyczne salony, zagubione w dużych wiejskich rezydencjach. Bolszoj dworiec stawał się coraz bardziej okazały w miarę jak posuwaliśmy się naprzód; zastygłe sylwetki NKWD‑zistów w ich szarych, bezstylowych mundurach oraz w walonkach z białego filcu pojawiały się w coraz większym zagęszczeniu. Spoglądali na nas z bezosobową, pozbawioną wszelkiego zainteresowania obojętnością.
W końcu zatrzymaliśmy się pod rozległym sufitem, pełnym złota i światła. Olbrzymie lampiony skrzyły się kryształkami. Długie, białe stoły zastawione były szkłem, srebrem i czerwonymi kwiatami. Zauważyłem gdzieś filary z niebieskiego marmuru lub malachitu. Był to kolorowy, bogaty obraz nazbyt pełen przepychu. Później ponad głowami generała Sikorskiego, ambasadora Kota i generała Andersa, którzy stanowili czoło naszego orszaku, zobaczyłem grupę mężczyzn. [...]
Szli stłoczeni razem - albo tak się to przynajmniej wydawało – wyglądali z daleka jak grupa robotników, przybywających na zmianę. Większość z nich nosiła ciemne ubrania, tak że postać barczystego mężczyzny średniego wzrostu w jasnym garniturze zapiętym aż po szyję na tym tle stawała się szczególnie wyrazista. Duże czarne wąsy, szczotka siwiejących, krótko ostrzyżonych włosów nad czołem – Stalin.

kreml Źródło: Ksawery Pruszyński, Noc na Kremlu, [w:] tegoż, Wspomnienia, reportaże, artykuły, Warszawa 2000, s. 111–112.
RXOqeqHAznTHM3
Zapoznaj się z fragmentem reportażu Ksawerego Pruszyńskiego Noc na Kremlu i zaznacz, z których elementów tekstu musiałby zrezygnować dziennikarz, pisząc relację z podpisania umowy na Kremlu do codziennej gazety. Możliwe odpowiedzi: 1. opis wnętrz, 2. nazwiska osób uczestniczących w spotkaniu, 3. nazwy miejsc, 4. charakterystyka postaci, 5. metafory, 6. narracja pierwszoosobowa, 7. komentarz odautorski
3
Ćwiczenie 8

Kto jest dla ciebie mistrzem reportażu? Przedstaw swojego ulubionego reportera lub reporterkę. Uzasadnij swój wybór.

R1LSBIrLyb4zN
Imię i nazwisko reportera (Uzupełnij) Data urodzenia (Uzupełnij) Tytuły reportaży (Uzupełnij) Uzasadnienie: dlaczego uważam tego autora za mistrza reportażu? (Uzupełnij).