Autor: Zyta Sendecka

Przedmiot: biologia

Temat: Formy morfologiczne i budowa komórek bakterii

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisze budowę komórki prokariotycznej;

• rozpozna elementy budujące komórkę prokariotyczną;

• wyjaśni rolę wskazanego elementu komórki prokariotycznej;

• zilustruje różnorodność form morfologicznych bakterii;

• porówna archeowce z bakteriami;

• określi znaczenie archeowców.

Strategie nauczania:

• strategia kształcenia wyprzedzającego;

• konstruktywizm;

• strategia eksperymentalno‑obserwacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• praca z tekstem;

• gra dydaktyczna;

• obserwacje mikroskopowe.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• mikroskop świetlny;

• preparaty trwałe bakterii reprezentujących różne formy morfologiczne.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj” i porządkują informacje związane z tematem lekcji. Poszukują odniesień do własnej wiedzy.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby indywidualnie uzupełnili opis budowy bakterii (zob. materiały pomocnicze – zał. nr 1).

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wiesza otrzymane rysunki bakterii na tablicy – każdy z uczniów ma za zadanie dokonać oceny przynajmniej trzech prac, wypisując: co zrobił dobrze oraz co należy poprawić. Wzór do oceny prac stanowi ilustracja interaktywna pt. „Budowa komórki bakterii”.

2. Uczniowie dobierają się w pary. Każda para opracowuje zestaw siedmiu kształtów bakterii (bez nazw), dodając również trzy „fałszywki”, np. w kształcie prostokątnym, wielokątnym. Gotowy zestaw uczniowie przekazują innej parze. Zadanie każdego zespołu polega na dokonaniu klasyfikacji kształtów bakterii i nazwaniu ich oraz wskazaniu „fałszywek”. Wybrane pary przedstawiają wyniki pracy na forum klasy.

3. Nauczyciel rozdaje uczniom trwałe preparaty mikroskopowe bakterii reprezentujących różne formy morfologiczne, oznaczone jedynie symbolami. Uczniowie w parach przeprowadzają obserwację mikroskopową, identyfikując bakterie według kształtów. Wzór do oceny preparatów stanowi ilustracja pt. „Klasyfikacja bakterii według kształtów”.

4. Nauczyciel prosi uczniów, aby na podstawie akapitu „Bakterie i archeowce” wspólnie skonstruowali tabelę, w której porównają archeowce z bakteriami. Jako dodatkowe źródło informacji uczniowie mogą wykorzystać artykuł pt. „Archeony – istotny składnik mikrobiomu człowieka”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby indywidualnie rozwiązali quiz zawarty w e‑materiale.

2. Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje pytania skłaniające uczniów do podsumowania, np.:

• Jakie elementy budują komórkę prokariotyczną?

• Czym różnią się archeowce od bakterii?

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8.

Materiały pomocnicze:

• Magdalena Efenberger‑Szmechtyk, Karolina Wódz, Ewa Brzezińska‑Błaszyk, Archeony – istotny składnik mikrobiomu człowieka, „Przegląd Lekarski” 2014, nr 71 (6), s. 346–351.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania gry edukacyjnej:

Gra edukacyjna może zostać wykorzystana przez ucznia w ramach przygotowania do zajęć.