Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Wioleta Kopek‑Putała

Przedmiot: chemia

Temat lekcji: Reakcje charakterystyczne siarczków, octanów oraz azotanów(III)

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym (podstawowym/rozszerzonym)

Podstawa programowa:

Wymagania ogólne

Zakres podstawowy i rozszerzzony

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

1) opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych;

5) wykorzystuje wiedzę i dostępne informacje do rozwiązywania problemów chemicznych z zastosowaniem podstaw metody naukowej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne: Uczeń:

  • dokonuje podziału anionów na grupy analityczne wg Bunsena;

  • omawia reakcje charakterystyczne anionów: chlorkowy, bromkowy oraz jodkowy;

  • wykonuje reakcje wybranych anionów II grupy analitycznej z jonami Ag+ oraz Ba2+;

  • wykonuje reakcje charakterystyczne anionów: chlorkowy, bromkowy oraz jodkowy;

  • zapisuje równania reakcji charakterystycznych anionów: chlorkowy, bromkowy oraz jodkowy.

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna;

  • problemowa.

Metody i techniki nauczania:

  • burza mózgów;

  • dyskusja dydaktyczna;

  • eksperyment;

  • wirtualne laboratorium;

  • ćwiczenia uczniowskie;

  • analiza materialu źródłowego;

  • technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami i dostępem do internetu;

  • słuchawki;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • rzutnik multimedialny;

  • tablica interaktywna/tablica;

  • pisak/kreda.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania: Jak można zidentyfikować skład jakościowy związku chemicznego?

  2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów – Jak wykryć aniony siarczkowe, octanowe oraz azotanowe(III)?

  3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Uczniowie zapoznają się z zawartością wirtualnego laboratorium i odszukują instrukcję zawartą w medium, analizują ją, by postąpić według niej podczas wykonywanego eksperymentu.

  2. Przedstawiciele grup podchodzą do stolika tajemnic. Nauczyciel udziela informacji na temat anionu, którego reakcje charakterystyczne grupa ma omówić na forum klasy. Uczniowie otrzymują odpowiedni sprzęt i szkło laboratoryjne oraz odczynniki.

  3. Uczniowie przeprowadzają eksperyment celem rozpoznania jonu, jaki został im przyporządkowany do omówienia na podstawie próbki substancji w probówce. Podczas analizy jakościowej mogą tylko wykorzystać kwas chlorowodorowy lub podgrzać zawartość probówki. Uczniowie zapisują obserwacje i wnioski w zeszytach. (Wskazane byłoby, aby wykonywali to etapami podczas pracy z poszczególnymi anionami). Uczniowie mogą wspierać się treściami zawartymi w e‑materiale. Nauczyciel czuwa nad poprawnością i bezpieczeństwem wykonywania analiz.

  4. Członkowie grup przygotowują się do przedstawienia wyników swoich prac, a następnie łączą się z inną grupą, która pracowała z tym samym anionem. Grupy weryfikują swoje wyniki pracy, uwspólniają je i jedna osoba prezentuje je na forum klasy.

  5. Po zaprezentowaniu efektów pracy przez grupy, cała klasy wspólnie zapisuje wnioski z wykonanych analiz, a nauczyciel kontroluje poprawność merytoryczną.

  6. Uczniowie samodzielnie wykonują zadania zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: Na czym polega analiza jakościowa? Jakie odczynniki grupowe stosuje się do wykrywania anionów siarczkowych, octanowych i azotanowych(III)?

  2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

  • Przypomniałem/łam sobie, że ...

  • Co było dla mnie łatwe...

  • Czego się nauczyłem/łam...

  • Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia z e- materiału – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Medium można zastosować podczas tematów z reakcji anionów z jonami AgIndeks górny + oraz BaIndeks górny 2+ lub podczas lekcji powtórzeniowej.

Materiały pomocnicze:

  1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

  • Na czym polega analiza jakościowa?

  • Jakie odczynniki stosuje się do wykrywania anionów siarczkowych, octanowych i azotanowych(III)?

  1. Doświadczenie chemiczne:

  • Szkło i sprzęt laboratoryjny: statyw do probówek, probówki, łapy do probówek, palnik, zapalniczka.

  • Odczynniki chemiczne: wodne roztwory sole anionów II. grupy analitycznej, kwas chlorowodorowy.

Sprawdź się