Autor: Anna Juwan

Temat: Narządy wymiany gazowej u wodnych bezkręgowców

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wymienisz narządy wymiany gazowej u bezkręgowców wodnych.

• Scharakteryzujesz przystosowania bezkręgowców do wspomagania wymiany gazowej w środowisku wodnym.

• Wykażesz związek budowy narządów wymiany gazowej u wodnych bezkręgowców z pełnioną funkcją.

• Porównasz budowę skrzeli wewnętrznych i zewnętrznych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• analiza grafiki interaktywnej;

• śniegowa kula;

• ćwiczenia interaktywne;

• mapa pojęć.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Narządy wymiany gazowej u wodnych bezkręgowców”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 5 (w którym mają za zadanie ocenić prawdziwość stwierdzeń dotyczących narządów wymiany gazowej u wodnych bezkręgowców) z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Uczniowie z pomocą nauczyciela formułują cele lekcji oraz określają kryteria sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu, sprawdza, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem i wykonali zadane ćwiczenie. Jeśli odpowiedzi uczniów bardzo się różnią lub ćwiczenie okazało się trudne, nauczyciel omawia je na forum.

Faza realizacyjna:

1. Mapa pojęć. Uczniowie, pracując w parach, tworzą mapy pojęć związane z tematem lekcji na podstawie treści z sekcji „Przeczytaj”. Ochotnicy prezentują przed klasą swoje mapy pojęć.

2. Praca z multimedium („Grafika interaktywna”). Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Następnie prowadzący informuje uczniów, że będą pracować metodą kuli śniegowej, rozwiązując polecenie nr 1 („Wymień rodzaje narządów wymiany gazowej u wodnych bezkręgowców”) oraz polecenie nr 3 („Na podstawie informacji zawartych w multimedium oraz własnej wiedzy wyjaśnij pochodzenie nazwy narządu oddechowego larw owadów wodnych”).
   Nauczyciel objaśnia wspomnianą wyżej metodę i wynikające z niej kolejne etapy pracy:
   1) najpierw uczniowie będą indywidualnie opracowywać odpowiedzi na zadane pytania;
   2) potem połączą się w pary i porównają swoje propozycje, a na osobnej kartce zapiszą wspólne odpowiedzi;
   3) kolejnym krokiem będzie połączenie się par w czwórki, które – jak poprzednio – skonfrontują swoje odpowiedzi;
   4) na koniec uczniowie utworzą 8‑osobowe zespoły i znów porównają swoje propozycje.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie nr 8 (dotyczące doświadczenia, którego celem było zbadanie wpływu zawartości tlenu w wodzie na aktywność ruchową larw jętek). Nauczyciel sprawdza poprawność wykonania zadania, omawiając je wraz z uczniami.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel dzieli klasę na 4‑osobowe grupy. Uczniowie rozwiązują ćwiczenia interaktywne od 1 do 4 z sekcji „Sprawdź się”, od najłatwiejszego do najtrudniejszego. Grupa, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa.

2. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, w tym kontekście podsumowuje pracę uczniów na zajęciach.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 6 i 7 z sekcji „Sprawdź się”.

2. Dla chętnych: wykonaj ćwiczenie nr 9 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Multimedium zamieszczone w sekcji „Grafika interaktywna” można wykorzystać w fazie wstępnej zajęć, w celu wzbudzenia zaciekawienia uczniów.