Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Rembrandt, Lekcja anatomii doktora Tulpa i  Stanisław Grochowiak, Lekcja anatomii (Rembrandta)

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
Zakres rozszerzony
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
1) odczytuje tekst w jego warstwie semantycznej i semiotycznej;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
4) porównuje teksty kultury, uwzględniając różnorodne konteksty;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

  • opisuje obrazu Rembrandta Harmenszoona van Rijn Lekcja anatomiii doktora Tulpa;

  • wskazuje środki poetyckiego wyrazu w wierszu Stanisława Grochowiaka Lekcja anatomii (Rembrandta) i określa ich funkcje;

  • dokonuje interpretacji wiersza;

  • dokonuje wspólnej analizy dwóch dzieł: obrazu i utworu poetyckiego.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel poleca uczniom, by przed lekcją obejrzeli obraz Rembrandta oraz przeczytali wiersz Stanisława Grochowiaka.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel prezentuje uczniom „Wprowadzenie” do materiału oraz cele. Zapisuje temat na tablicy. Informuje uczniów, że lekcja będzie poświęcona na pracę z dziełami Rembrandta i Grochowiaka, a forma tej pracy - w parach i całego zespołu klasowego.

Faza realizacyjna:

  1. Praca z multimedium:
    Uczniowie zapoznają się z kontekstami potrzebnymi do zrozumienia dzieła plastycznego. Formułują notatkę. Następnie wykonują polecenia zamieszczone w sekcji „Grafika interaktywna”.

  2. Jeśli wystarczy czasu na lekcji nauczyciel proponuje uczniom zapoznanie się z artykułem:
    https://culture.pl/pl/dzielo/tadeusz-kantor-lekcja-anatomii-wedle-rembrandta
    Uczniowie zauważają w tej sposób, że dane dzieła nadal inspirują współczesnych twórców.

  3. Uczniowie zapoznają się z informacjami na temat Stanisława Grochowiaka. Chętna osoba wyjaśnia, czym jest turpizm. Następnie uczniowie w parach analizują część „Schemat” - Praca z utworem poetyckim.

Faza podsumowująca:

  1. W fazie podsumowującej nauczyciel pyta uczniów o ich wątpliwości i pytania, które pojawiły się podczas pracy z obrazem i wierszem.

  2. Nauczyciel wraz z uczniami wspólnie analizują część „Zastanów się” i rozwiązują zamieszczone tam polecenia.

Praca domowa:

  1. W ramach pracy domowej uczniowie wykonują polecenia z sekcji „Schemat”.

Materiały pomocnicze:

  • https://culture.pl/pl/dzielo/tadeusz-kantor-lekcja-anatomii-wedle-rembrandta

  • Jak przygotować i napisać interpretację? Poradnik, dostępny na stronie: cke.gov.pl.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Schemat”,
    aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Zastanów się