Dla nauczyciela

Autor: Piotr Obolewicz

Przedmiot: Język polski

Temat: Poeci jezior jako prekursorzy angielskiego romantyzmu

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;

II. Kształcenie językowe.

4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;

11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

11. korzysta z zasobów multimedialnych, np. z: bibliotek, słowników on‑line, wydawnictw e‑book, autorskich stron internetowych; dokonuje wyboru źródeł internetowych, uwzględniając kryterium poprawności rzeczowej oraz krytycznie ocenia ich zawartość;

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

2) rozumie pojęcie tradycji literackiej i kulturowej, rozpoznaje elementy tradycji w utworach, rozumie ich rolę w budowaniu wartości uniwersalnych;

3) rozpoznaje w utworach cechy prądów literackich i artystycznych oraz odczytuje ich funkcje;

4) rozróżnia grupę literacką i pokolenie literackie; rozpoznaje założenia programowe w utworach literackich różnych epok;

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

4) porównuje teksty kultury, uwzględniając różnorodne konteksty;

Lektura obowiązkowa

14) wybrane utwory poetyckie z romantycznej literatury europejskiej, w tym wybrane wiersze angielskich poetów jezior;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

charakteryzuje program poetycki poetów jezior,
interpretuje wiersze Williama Wordswortha i Samuela Tylora Coleridge’a, analizując funkcje zastosowanych środków wyrazu artystycznego,
wskazuje związki między utworami poetyckimi lakistów i dziełami malarskimi.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
odwrócona klasa.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Poeci jezior jako prekursorzy angielskiego romantyzmu”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Audiobook” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i rozwiązywać zadania.
Nauczyciel prosi także, by chętni uczniowie przygotowali krótkie prezentacje na temat inspiracji naturą w różnych dziedzinach sztuki: malarstwie, muzyce, filmie animowanym.

Faza wprowadzająca:

Lekcja rozpoczyna się od zaprezentowania przez nauczyciela ok. 5‑minutowego fragmentu kołysanki inspirowanej odgłosami wilków (Jonna Jinton, The wolf songs, dostępna w internecie). Nauczyciel pyta uczniów, czy przypominają sobie inne dzieła sztuki albo kultury masowej inspirowane naturą. Uczniowie odpowiadają swobodnie, a później nauczyciel prosi przygotowanych uczniów o przedstawienie ich propozycji. Następnie prosi wszystkich uczniów o komentarze, a na zakończenie wstępnej fazy lekcji zadaje pytanie: dlaczego artyści różnych epok poszukują inspiracji w naturze? W jakim celu robili to angielscy poeci jezior?

Faza realizacyjna:

Nauczyciel odczytuje polecenie 2 z sekcji „Audiobook”: Omów postulaty ujęte w programie poetyckim Williama Wordswortha. Uczniowie ustalają odpowiedź, pracując w parach. Efektem ich pracy powinna być notatka w dowolnej formie: mapy skojarzeń, wypunktowania, tabeli.
Nauczyciel poleca, by uczniowie podzielili się na dwie grupy. Pierwsza będzie zajmować się interpretacją wiersza Samuela Tylora Coleridge’a Wyobraźnia in nubibus, czyli poeta w obłokach; wykonuje ćw. 2, 3 i 4 z sekcji „Sprawdź się”. Druga grupa dokona interpretacji wiersza Żonkile Williama Wordswortha; pomogą jej w tym ćw. 5, 6 i 7 z sekcji „Sprawdź się”. Po upływie ustalonego czasu nauczyciel prosi wybrane osoby o zaprezentowanie odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

W podsumowaniu lekcji wybrana osoba odczytuje polecenie ćw. 8 z sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wspólnie ustalają odpowiedzi.
Na koniec zajęć nauczyciel prosi wybranych uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach dowiedziałem się…, nauczyłem się...

Praca domowa:

Obejrzyj dostępny w internecie animowany film Steve'a Cuttsa Happiness i omów w jaki sposób autor wykorzystał inspirację naturą. Zwróć uwagę na metaforyczną wymowę przebrania ludzi w zwierzęcy kostium, wykorzystanie klasycznych motywów muzycznych oraz odwołań do popkultury. Zastanów się, czym różni się sposób, w jaki Steve Cutts inspiruje się światem natury, od tego, w jaki czynili to angielscy poeci jezior.

Materiały pomocnicze:

Happiness, film animowany, reż. Steve Cutts, 2017, dostępny w internecie.
Jonna Jinton, The wolf songs, kołysanka, 2021, dostępna w internecie.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się