Autor: Justyna Mroczkowska‑Lepka

Temat: Zabawy poetyckie Wisławy Szymborskiej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Cele operacyjne. Uczeń:

• zapoznaje się z tekstami krytycznoliterackimi dotyczącymi zabaw poetyckich w twórczości Wisławy Szymborskiej,

• charakteryzuje gatunki uprawiane przez Szymborską w ramach zabaw poetyckich,

• wyjaśnia, jaką funkcję pełni humor w poezji noblistki,

• redaguje utwór w wybranym gatunku zaproponowanym przez poetkę.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem e‑podręcznika;

• giełda pomysłów;

• praca z tekstem.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• e‑podręcznik;

• komputery z dostępem do internetu dla uczniów;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• kolorowy papier.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi, by uczniowie zapoznali się z wprowadzeniem i blokiem tekstowym e‑materiału Zabawy poetyckie Wisławy Szymborskiej.

2. Prowadzący przygotowuje do wyświetlenia na tablicy interaktywnej fragment z powieści Imię róży Umberto Eco dotyczący śmiechu:
   Śmiech wstrząsa ciałem, zniekształca rysy twarzy, czyni człowieka podobnym do małpy. Śmiech to znak głupoty. Kto śmieje się, nie wierzy w to, co jest powodem śmiechu, ale też nie czuje do tego czegoś nienawiści. Tak zatem, jeśli śmiejemy się z czegoś złego, oznacza to, że nie zamierzamy owego zła zwalczać, jeśli zaś śmiejemy się z czegoś dobrego, oznacza to, że nie cenimy siły, przez którą dobro szerzy się samo z siebie. […] Śmiech jest zarzewiem zwątpienia. Śmiech to słabość, zepsucie, jałowość naszego ciała. Jest rozrywką dla wieśniaka, swawolą dla opilca. Śmiech pozostaje rzeczą nikczemną, obroną dla prostaczków. Śmiech odrywa wieśniaka na jakiś czas od strachu. Jeśli śmiech jest rozkoszą plebsu, niechaj swawola owego plebsu zazna wędzidła, niechaj będzie upokorzona i niechaj spotka się z surową groźbą!.
   Przygotowuje także pięć kopert, w każdej z nich jest nazwa miejscowa i nazwa postaci potrzebne do napisania limeryku (zadanie dodatkowe), np. Radomsko, strażak.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy cytat z Imienia róży dotyczący śmiechu, poprzedzając go wprowadzeniem: to fragment wypowiedzi brata Jorge, który obawiał się zgubnego wpływu, jaki śmiech mógłby mieć na jego współbraci.
   Prowadzący prosi uczniów o komentarz i ich własne poglądy na temat śmiechu: w jakich sytuacjach jest potrzebny, czy może odsłaniać ukryte prawdy, wyzwalać z ram konwenansów? Czy śmiechem można wyrządzić krzywdę? Uczniowie wypowiadają się swobodnie, dzielą się swoimi doświadczeniami.
   Później nauczyciel przechodzi do tematu lekcji, pyta: W jakim celu pisarze i poeci bawią się słowem? Czy za zabawami poetyckimi kryje się jakiś głębszy sens, czy sensem jest sama zabawa?
   Uczniowie przedstawiają swoje hipotezy, a nauczyciel informuje, że poszukiwanie odpowiedzi na te pytania będzie jednym z celów lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Prowadzący odtwarza nagranie z sekcji „Audiobook”. Uczniowie, pracując w parach, wykonują polecenie 1 z tej sekcji. Wskazane osoby przedstawiają propozycje odpowiedzi, a nauczyciel weryfikuje ich poprawność.

2. Uczniowie dzielą się na pięć grup, każda otrzymuje kilka arkuszy papieru. Zapoznają się z galerią interaktywną i wykonują ćw. 1: Zredaguj tekst w dowolnej formie poetyckiej zaproponowanej przez Wisławę Szymborską, do którego inspiracją będzie poniższy rysunek Edwarda Leara. Po upływie ustalonego czasu liderzy prezentują utwory napisane przez zespół, a arkusze, na których zostały zapisane, umieszczane są na tablicy. Później uczniowie wykonują w grupach ćw. 2 z tej samej sekcji, a jeśli praca nad limerykami im się podoba, nauczyciel rozdaje grupom przygotowane przed lekcją koperty z dodatkowym zadaniem: stwórzcie limeryk, wykorzystując wylosowaną nazwę miejscową oraz nazwę postaci. Po zakończeniu pracy wszystkie limeryki trafiają na tablicę, aby uczniowie i nauczyciel mogli je przeczytać i skomentować.

Faza podsumowująca:

1. Prowadzący pyta: Czy zabawy poetyckie są przyjemne? Czy miały dla Was sens?
   Wraca także do pytania postawione na początku lekcji: Jaki sens mają zabawy literackie w ogóle? Po co się je uprawia? Uczniowie wypowiadają się swobodnie.

Praca domowa:

1. Zinterpretuj słowa Wisławy Szymborskiej: Żart jest najlepszą dla mnie rekomendacją powagi

Materiały pomocnicze:

• Wisława Szymborska, Rymowanki dla dużych dzieci, Kraków 2003.

• Michał Rusinek, Nic zwyczajnego. O Wisławie Szymborskiej, Kraków 2016.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać galerię interaktywną jako inspirację do własnej pracy nad małymi formami poetyckimi.