Galeria zdjęć interaktywnych

Polecenie 1

Zapoznaj się z galerią interaktywną. Wyjaśnij, na czym polega absurdalna wymowa zaproponowanych przez Szymborską małych form poetyckich.

R1MLEHiIV7zaQ

(Uzupełnij).

Polecenie 2

Na podstawie opisów z galerii interaktywnej oraz pozostałych informacji zawartych w lekcji podaj, jaki jest sens uprawiania zabaw literackich.

Na podstawie galerii interaktywnej oraz pozostałych informacji zawartych w lekcji wskaż, jaki jest sens uprawiania zabaw literackich.

R1MLEHiIV7zaQ

(Uzupełnij).

RAfxOmmOkWhwZ

Ilustracja interaktywna przedstawia sylwetkę siedzącego kota. Zwierzę skierowane jest w lewą stronę. Zamiast pyszczka ma szeroko uśmiechnięte i uszminkowane kobiece usta. Rozchylone wargi ukazują zadbane, ludzkie uzębienie. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Zabawy poetyckie Wisławy Szymborskiej „[Wisława Szymborska] mawiała, że poczucie humoru pozwoliło jej przetrwać okołonoblowskie zamieszanie. I spowodowało, że nie przewróciło jej się w głowie. Otaczała się ludźmi z poczuciem humoru, ale wśród jej najbliższych przyjaciół byli ludzie nie mający go prawie wcale. Nie wysyłała im swoich wyklejanek, ale zwykłe kartki pocztowe z widokami. [...]

Nie lubiła satyryków i chyba w ogóle satyry. Humoru zaangażowanego w naprawianie świata. Jej zdaniem humor powinien być całkowicie bezinteresowny. Pod tym względem Szymborska była Angielką, bo to przecież w Anglii najmocniej rozwinęła się literatura purnonsensu. [...]

Jej zabawy literackie nie są żadną przeciwwagą ani opozycją do jej wierszy. Można je raczej rozumieć jako swoiste uzupełnienie czy raczej przedłużenie tych samych zabiegów artystycznych w innej poetyce (purnonsensu, absurdu), w innych gatunkach, a także innej dziedzinie sztuki (jak na przykład tworzonych przez nią kolażach-wyklejankach”.

^{Źródło: Michał Rusinek, Nic zwyczajnego. O Wisławie Szymborskiej, Kraków 2016, s. 168–169, 175.}

R1ByZnnUbvDQg

Ilustracja interaktywna przedstawia ptaka siedzącego na gałęzi. Ptak ma niewielką głowę, zakrzywiony dziób i małe, okrągłe oczy. Pióra ptaka są lśniące. Ogon jest długi. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Limeryki „Pytana, w jakich okolicznościach układam limeryki, odpowiadam zgodnie z prawdą, że najchętniej w podróży [...] Bodźcem dla powstawania limeryków są mijane po drodze miejscowości – odpada więc żegluga dalekomorska, nocne pociągi ekspresowe, autostrady, no i przede wszystkim samoloty, bo z góry nic nie widać. Najkorzystniejsza dla twórczości limerycznej jest jazda samochodem po bocznych, wyboistych drogach, ewentualnie podróż jakąś poczciwą ciuchcią, która zatrzymuje się na każdej stacji. Od biedy można pisać limeryki w domu, mając pod ręką atlas. Z mieszkania, gdzie nie ma atlasu, należy się jak najszybciej wyprowadzić.
Limeryk to niesforne ziółko z ogrodu literatury angielskiej. Jakoś dziwnie przyjęło się też w Polsce, grunt okazał się podatny”.

^{Źródło: Wisława Szymborska, Rymowanki dla dużych dzieci, Kraków 2003, s. 5}, 2. Z limeryków wyspiarskich Ornitolog pewien na Hawajach
na ptaszęcych wysiadywał jajach
Ale troska zawzięta
o wylęgłe pisklęta
nie leżała już w jego zwyczajach.

^{Źródło: Wisława Szymborska, Rymowanki dla dużych dzieci, Kraków 2003, s. 9}, 3. Z limeryków kontynetalnych Na przedmieściach żył Singapuru
pewien słynny z przemówień guru.
Lecz raz wyznał mi z płaczem:
„Mam kłopoty z wołaczem,
I do szczura wciąż mówię: szczuru!”

^{Źródło: Wisława Szymborska, Rymowanki dla dużych dzieci, Kraków 2003, s. 11}

Ara błękitna (Anodorhynchus leari). Nazwana na cześć Edwarda Leara, który oprócz tworzenia limeryków, ilustrował także książki o ptakach
Źródło: domena publiczna.

R1OgIqSKdvvgk

Ilustracja interaktywna przedstawia kobietę zamiatającą podłogę. Postać ma upięte włosy. Jest ubrana w sukienkę. Talię ma przewiązaną fartuszkiem. Oburącz trzyma kij od szczotki. Na podłodze zamiast kupki śmieci leży głowa mężczyzny. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Moskaliki „Wzorem dla tej serii stała się zwrotka starej pieśni do słów Rajnolda Suchodolskiego:

Kto powiedział, że Moskale
Są to bracia dla Lechitów,
temu pierwszy w łeb wypalę,
Przed kościołem Karmelitów.

Nie pamiętam, kto z nas wymyślił pierwszy wariant [...]. Po chwili zaczęliśmy wspólnie je układać, bawiąc się przy tym nieźle”.^{Źródło: Wisława Szymborska, Rymowanki dla dużych dzieci, Kraków 2003, s. 17.}, 2. Kto powiedział, że Anglicy
uczęszczają do teatrów,
Tego rąbnę po przyłbicy
pod kościołem Bonifratrów

^{Źródło: Wisława Szymborska, Rymowanki dla dużych dzieci, Kraków 2003, s. 18}, 3. Kto powiedział, że Francuzi
piją kawę z filiżanek,
temu pierwszy dam po buzi
pod świątynią Felicjanek.

^{Źródło: Wisława Szymborska, Rymowanki dla dużych dzieci, Kraków 2003, s. 18}, 4. Kto powiedział, że Hiszpanie
noszą czasem jakieś buty,
uzębionym być przestanie
pod dzwonnicą świętej Ruty.

^{Źródło: Wisława Szymborska, Rymowanki dla dużych dzieci, Kraków 2003, s. 19}

Wyklejanka wykonana przez Wisławę Szymborską
Fot. Stefa Marchwiówna.

RzhEk6ZTAdA0t

Ilustracja interaktywna przedstawia łukowatą linię poprowadzoną z lewego dolnego rogu do prawej strony kartki. U góry, po prawej stronie ukazano odbicia linii papilarnych palców. Prawdopodobnie kciuka i palca wskazującego. Poniżej umieszczono banknot jednodolarowy. Pod banknotem umieszczono orzech ziemny w łupince. Opis punktów umieszczonych na ilustracji: 1. Lepieje „W pewnej podmiejskiej gospodzie podano mi kartę, w której przy pozycji »flaki« ktoś dopisał drżącą ręką »okropne«. Pomyślałam, że na tym poprzestać nie wolno. nawet w najlepszej restauracji trafi się czasem jakieś paskudztwo. Trzeba następnych gości jakoś przed nim ostrzec. krótki wierszyk, łatwo wpadający w ucho, najlepiej się do tego nadaje”.^{Źródło: Wisława Szymborska, Rymowanki dla dużych dzieci, Kraków 2003, s. 21.}, 2. Lepszy ku przepaści marsz,
Niż z tych naleśników farsz.

^{Źródło: Wisława Szymborska, Rymowanki dla dużych dzieci, Kraków 2003, s. 22.}, 3. Lepiej nająć się na hycla,
niż napocząć tego sznycla.

^{Źródło: Wisława Szymborska, Rymowanki dla dużych dzieci, Kraków 2003, s. 22.}, 4. Lepszy jasyr, panie dzieju,
niż z gablotki śledź w oleju.

^{Źródło: Wisława Szymborska, Rymowanki dla dużych dzieci, Kraków 2003, s. 23.}

Barkley L. Hendricks, Wielki orzech ziemny i mały orzech ziemny, 1979
Źródło: domena publiczna.

RkOuX0fY8Jkh7

Ilustracja interaktywna przedstawia kobietę w sile wieku siedzącą przy stole. Postać ma okrągłą twarz. Ukazuje lewy półprofil. Kobieta ma okrytą głowę. Jej czoło jest gładkie. Ma cienkie brwi i lekko zamknięte oczy. Ma niewielki nos i zaciśnięte usta. Na stole stoi karafka. Kobieta obejmuje są dłońmi. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Odwódki „Skoro było o potrawach, powinno być też o alkoholach. Przysłowia polskie wypowiadają się na ten temat nader powściągliwie: »od wódki rozum krótki«, »od piwa głowa się kiwa«. Może by się jeszcze coś znalazło, ale w sumie jest tego niewiele. Gdyby wierzyć paremiologii polskiej, wyszłoby na to, że ciecze wyskokowe maja bardzo skromny udział w naszym życiu prywatnym i publicznym. Postanowiłam ten pogląd naprostować, wprowadzając inne gatunki trunków i inne rodzaje nieszczęść związanych z ich nadużyciem”.^{Źródło: Wisława Szymborska, Rymowanki dla dużych dzieci, Kraków 2003, s. 27.}, 2. Od wina wszędzie łysina.

Od whisky iloraz niski.

Od likieru równyś zeru.

^{Źródło: Wisława Szymborska, Rymowanki dla dużych dzieci, Kraków 2003, s. 28.}, 3. Od bourbona straszna śledziona

Od sherry nogi czterry.

Od brandy swędzenie wszędy

^{Źródło: Wisława Szymborska, Rymowanki dla dużych dzieci, Kraków 2003, s. 28.}, 4. Od rumu pomruki tłumu

Od sznapsa wezmą cię za psa

Od absyntu zanik talyntu.

^{Źródło: Wisława Szymborska, Rymowanki dla dużych dzieci, Kraków 2003, s. 28-29.}

Paula Modersohn‑Becker, Portret kobiety z karafką, ok. 1902
Źródło: domena publiczna.

RrpaUFZy2IVtc

Ilustracja interaktywna przedstawia młodą kobietę leżącą na kanapie. Postać jest odwrócona do nas tyłem. Jej włosy są upięte z tyłu. Głowę opiera o prawą dłoń. Lewego pośladka dotyka nieproporcjonalnie duża dłoń. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Altruitki „Może ktoś jeszcze pamięta zgrabny wierszyk reklamowy:

Oszczędzając pracę żony
jedz gotowe makarony.

[...] Oczarowało mnie to zgrabne hasło i postanowiłam stworzyć kilka jeszcze jego wariantów. Położyłam jednak nacisk nie tyle na sam obiekt reklamowy, ile na jego altruistyczną (stąd „altruitki”) perswazję: ulżyj komuś w czymś..., zrób coś za kogoś... I nagle doznałam olśnienia – przecież od takiej właśnie altruitki rozpoczęło się całe piśmiennictwo polskie: „Daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj”. Moje altruitki nie są jednak aż tak poczciwe. Co robić. Czasem nawet same rymy ciągną autora ku przepaści”.^{Źródło: Wisława Szymborska, Rymowanki dla dużych dzieci, Kraków 2003, s. 31.}, 2. Oszczędź znoju biednej matce
Sam zrób sweter na odsiadce.

^{Źródło: Wisława Szymborska, Rymowanki dla dużych dzieci, Kraków 2003, s. 32.}, 3. Urlop naszym posłom daj.
Sam, gdzie możesz, gróź i plwaj.

^{Źródło: Wisława Szymborska, Rymowanki dla dużych dzieci, Kraków 2003, s. 32.}, 4. Ulżyj trawie w obowiązkach:
Sam wybujaj na Powązkach.

^{Źródło: Wisława Szymborska, Rymowanki dla dużych dzieci, Kraków 2003, s. 32.}

Wyklejanka wykonana przez Wisławę Szymborską
Fot. Stefa Marchwiówna.

Rd1pvrw02B6Sh

Ilustracja interaktywna przedstawia dwa parasole ze skrzyżowanymi rączkami. Jeden parasol z prostą rączką jest ozdobiony koronkami. Drugi ma zakrzywioną rączkę. W prawym dolnym rogu umieszczono napis: Dalszy ciąg nastąpi. Opis punktów umieszczonych na ilustracji: 1. Epitafia „Zabawy literackie to także epitafia, czyli rymowane napisy nagrobne. Gatunek dużo rzadziej uprawiany przez WS, ale kilkanaście udało się zebrać w Błysku rewolwru, wydanym już po jej śmierci”.

^{Źródło: Michał Rusinek, Nic zwyczajnego. O Wisławie Szymborskiej, Kraków 2016, s. 181.}, 2. Nie pasuje tu ołtarzyk,
bo w tym grobie Adam Ważyk

Zmarł poeta Tadzio Nowak.
Mówią o nim tak i owak

Tutaj leży Seamus Heaney –
Nie uniknął śmierci sinej

Zjadł coś w Znaku na przystawkę
i osunął się na ławkę

^{Źródło: Michał Rusinek, Nic zwyczajnego. O Wisławie Szymborskiej, Kraków 2016, s. 181.}

Wyklejanka wykonana przez Wisławę Szymborską
Fot. Stefa Marchwiówna.

Ćwiczenie 1

Zredaguj tekst w dowolnej formie poetyckiej zaproponowanej przez Wisławę Szymborską, do którego inspiracją będzie poniższy rysunek Edwarda Leara.

R1MLEHiIV7zaQ

(Uzupełnij).

Zwróć uwagę na absurdalność rysunku, wykorzystaj jego niejednoznaczność. Pamiętaj o wskazówkach, którymi poetka podała w odniesieniu do każdej formy wierszyków.

RofLN89P6j1Jf

Ilustracja przedstawia nieproporcjonalnie dużego ptaka siedzącego na małym gnieździe. Tułów zwierzęcia jest okrągły. Na czubku głowy ma grzebień. Jego oczy są duże i okrągłe. Dziób jest długi i otwarty. Skrzydła są małe, skierowane do tyłu. Na brzuchu ma okrągłe cętki. Ogon ptaka jest skierowany do góry. Po prawej stronie, przodem do ptaka stoi mężczyzna. Z wyglądu jest podobny do ptaka. Ma zaokrąglony brzuch i garbi się. Jego głowa też jest okrągła. Na jej czubku sterczy kosmyk włosów. Jego oczy są duże i okrągłe. Nos mężczyzny jest długi i ostro zakończony. Usta lekko otwarte. Ręce są krótkie i szczupłe. Skierowane do tyłu. W lewej dłoni mężczyzna trzyma kij. Kieruje go ku górze. Mężczyzna ubrany jest w koszulę, obcisłe spodnie i frak. Spodnie są ozdobione rzędem guzików przyszytych na wysokości brzucha.

Edward Lear, Ilustracja z A Book of Nonsense, 1846

Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Ćwiczenie 2

Zapoznaj się z zamieszczonym poniżej opisem mapy autorstwa Wisławy Szymborskiej i Kornela Filipowicza. Napisz limeryk, w którego pierwszym wersie pojawi się dowolna nazwa pojawiająca się na mapie.

Przyjrzyj się zamieszczonej poniżej mapie autorstwa Wisławy Szymborskiej i Kornela Filipowicza. Napisz limeryk, w którego pierwszym wersie pojawi się dowolna nazwa pojawiająca się na mapie.

R1MLEHiIV7zaQ

(Uzupełnij).

Pamiętaj o ścisłych wymaganiach formalnych odnoszących się do liemryku. Jeśli ich nie pamiętasz, zajrzyj do słownika w e‑materiale.

Rchr7QoAGvjdO1

Ilustracja przedstawia ręcznie rysowaną mapę. Zawiera ona wymyślne nazwy fikcyjnych miejsc. Na północy znajdują się sąsiadujące ze sobą góry Syfon i Spłuczka. Z północnego wschodu ciągnie się rzeka Szmygus. Jej dopływami są: rzeka Powodzianka, rzeka Szarużka i rzeka Strzykawa. U zbiegu rzek Strzykawa i Szmygus znajduje się miejscowość Dyngusowa Wólka. Rzeka Szmygus ciągnie się na wschód. Nad miastem Deszczówek rozlewa się w jezioro Leje. Na północ od jeziora Leje leży miejscowość Kornelowe Chlupy. Przy wschodnim brzegu jeziora Leje znajduje się miasto Dżdżewo. Tu postawiona jest grobla oddzielająca jezioro Leje od jeziora Kichanego. Na południowym brzegu jeziora Kichanego leży miejscowość Zimnenogi. Za nią znajduje się kolejne przewężenie jeziora. Tu rozpoczyna się jezioro Przelewki. Na jego północnym brzegu leży miejscowość Grypsko. Dalej na wschód jezioro Grypsko rozwidla się na jezioro Błockie (północny wschód) i zalew Wysięk (połudnowy wschód). Przy północnym brzegu jeziora Błockiego leży miejscowość Nieschnica. Pośrodku jeziora dwie wyspy: wyspy Uroczysko Rusały i Kropielnica. Na wschodnim brzegu jeziora Błockiego leży miejscowość Upławy Jagiellońskie. Od jeziora ciągną się rzeki: Pryskawka, Mżawna, Babichlust. Na wschód od zalewu Wysięk leżą jeziora Stawy Kolanowe i jezioro Pisiory. Przy południowym brzegu jeziora Pisiory leży miejscowość Urynały Biskupie. Na południe od jeziora Pisiory leżą jeziora Pluje i Charkle. Przy wschodnim brzegu jeziora Charkle leży miejscowość Flegmona Olenderska. Z południowego brzegu jeziora Leje kanałem Imienia Nikity Chluszczowa przepłyniemy w kierunku południowo‑wschodnim obok miejscowości Nasmarki Ruskie do jeziora Szczannego i jeziora Nery. Przy południowo‑zachodnim brzegu jeziora Nery leży miasto Katarów Wielkopolski. Nad przeciwnym brzegiem leży miejscowość Pęcherzewo. Dalej na południowy wschód znajduje się jezioro Pluszcz z wyspą Bąbel. Leżą nad nim miejscowości Moczowody i Mżawno. Z jeziora wypływają rzeki: Kapuś i Siąpia. Na południowym wschodzie znajduje się gajówka Psiepluchy. Na południe od niej leśniczówka Podmokłe. Dalej na wschód leży pagórek Rosiński. Na południowy zachód od pagrka leżą jeziora: Mokre, Wilgno i Popłuczyny. Na zachód od jeziora Popłuczyny ciągnie się rzeka Przecieka, nad którą leży miejscowość Moczar Stary i miasto Moczar Nowy. Na południowym wschodzie znajduje się nadleśnictwo Bagno‑Szymbory. — Mapa okolic dołączona do listu Wisławy Szymborskiej do Stanisława Barańczaka. List został wysłany po trzech tygodniach deszczowego urlopu spędzonego przez poetkę w leśnej głuszy.
Źródło: Wisława Szymborska, Stanisław Barańczak, *Inne pozytywne uczucia też wchodzą w grę. Korespondencja 1972‑2011*, Kraków 2019, s. 24.

Audiobook

Dla nauczyciela

Galeria zdjęć interaktywnych