Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Dwie rozmowy o sprawach ostatecznych

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
II. Kształcenie językowe.
3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:
3) rozpoznaje i określa funkcje tekstu (informatywną, poetycką, metajęzykową, ekspresywną, impresywną – w tym perswazyjną);
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
3) reaguje na przejawy agresji językowej, np. zadając pytania, prosząc o rozwinięcie lub uzasadnienie stanowiska, wykazując sprzeczność wypowiedzi;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
IV. Samokształcenie.
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • przygotuje prezentację multimedialną na temat motywu przemijania;

  • tworzy listę przedmiotów kojarzących się ze sprawami ostatecznymi;

  • bierze udział w dyskusji;

  • wyjaśnia związek piosenki zespołu Hey z motywem vanitas.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem e‑podręcznika;

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • prezentacja multimedialna;

  • metoda kosza i walizki;

  • Vanitas, Hey, słowa: Katarzyna Nosowska, muzyka: Paweł Krawczyk.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Wybrany lub chętny uczeń na podstawie e‑materiału i innych źródeł opracowuje prezentację na temat motywu przemijania. Prezentacja może być ilustrowana obrazami z różnych epok przedstawiającymi realizację motywu vanitas.

Faza wprowadzająca:

  1. Lekcja zaczyna się od pokazu prezentacji przygotowanej przez ucznia. Nauczyciel ocenia jego pracę. Prosi także pozostałych uczniów o sporządzenie listy przedmiotów, które kojarzą się ze sprawami ostatecznymi.

  2. Nauczyciel zadaje pytania otwierające dyskusję wstępną: Czy współcześni bardziej boją się śmierci niż ludzie dawnych wieków? Z czego wynikała tak duża popularność motywu vanitas w dawnych epokach?

  3. Nauczyciel podaje temat i cele zajęć.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z materiałem w sekcji „Przeczytaj”. Następnie przechodzą do części „Ilustracja interaktywna” i wspólnie rozwiązują polecenie 1. Polecenie 2 wykonują indywidualnie. Chętne osoby odczytują swoje odpowiedzi.

  2. Nauczyciel włącza nagranie w sekcji „Audiobook”. Następnie uczniowie łączą się w pary i wykonują polecenia zamieszczone w tej części lekcji. Chętna osoba z pary prezentuje rozwiązania.

  3. Nauczyciel odtwarza przygotowany wcześniej utwór Vanitas grupy Hey, a uczniom rozdaje wydrukowane teksty piosenki albo wyświetla tekst na tablicy interaktywnej. Prosi uczniów, by zastanowili się nad następującymi kwestiami: Dlaczego piosenka nosi tytuł Vanitas? Czy można w niej znaleźć jakieś nawiązania do sztuki bądź literatury?

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel zapisuje na tablicy pytania:
    - Jakie dostrzegasz podobieństwa oraz różnice w poruszaniu tematyki spraw ostatecznych przez twórców różnych epok?
    - Jak człowiek może się bronić przed poczuciem kruchości i ulotności życia?

  2. Nauczyciel zawiesza na tablicy dwa plakaty z narysowanym koszem i walizką. Rozdaje uczniom po dwie karteczki samoprzylepne. Prosi, aby uczniowie zapisali na jednej z nich przemyślenia, które zabiorą z sobą po zajęciach; na drugiej to, czego nie akceptują. Jedna osoba odczytuje zapisy przy walizce i koszu.

Praca domowa:

  1. Zastanów się i zanotuj, jaki przedmiot mógłby być symbolem idei vanitas we współczesnej sztuce.

Materiały pomocnicze:

  • Anna Pilch, Hermeneutyka jako metoda interpretowania tekstów poetyckich, w: Polonista w szkole, pod red. Anny Janus‑Sitarz, Kraków 2004.

  • Vanitas, Hey, słowa: Katarzyna Nosowska, muzyka: Paweł Krawczyk

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Ilustracja interaktywna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Audiobook