Imię i nazwisko autora:

Andrzej Kajetan Wróblewski, Włodzimierz Natorf

Przedmiot:

Fizyka

Temat zajęć:

Wyboiste ścieżki kariery akademickiej kobiet w Europie i Ameryce ostatnich dekad XIX wieku i pierwszych dekad wieku XX

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; rozszerzenie zapisów podstawy programowej

Podstawa programowa:

Cele kształcenia – wymagania ogólne:
IV. Posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych, w tym tekstów popularnonaukowych.

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
16) przedstawia własnymi słowami główne tezy tekstu popularnonaukowego z dziedziny fizyki lub astronomii;
17) przedstawia wybrane informacje z historii odkryć kluczowych dla rozwoju fizyki.

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
17) przedstawia wybrane informacje z historii odkryć kluczowych dla rozwoju fizyki;
18) przedstawia własnymi słowami główne tezy tekstu popularnonaukowego z dziedziny fizyki lub astronomii.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

1. zapozna się z życiorysem i dokonaniami Emmy Noether;

2. opisze wybrane aspekty najważniejszego – z punktu widzenia fizyki – jej odkrycia;

3. przedstawi argumenty za i przeciw tezie, że w początku XX nastąpił przełom w dostępności kariery akademickiej dla kobiet; sformułuje hipotezy dotyczące przyczyn tego faktu.

Strategie nauczania:

strategia odwróconej klasy

Metody nauczania:

wystąpienia uczniów; debata kierowana przez nauczyciela

Formy zajęć:

wspólna praca całego zespołu klasowego; w przypadku dużego zainteresowania uczniów tematem, nauczyciel może zaproponować nauczycielowi innego przedmiotu wspólne poprowadzenie debaty, na połączonej dwugodzinnej jednostce lekcyjnej lub w innej formie, w mniejszym stopniu ograniczającej czas trwania niż jednostka lekcyjna

Środki dydaktyczne:

komputer z rzutnikiem, dostęp do internetu

Materiały pomocnicze:

niniejszy e‑materiał; e‑materiały „Kim była Maria Curie‑Skłodowska” oraz „Kim była Lise Meitner?”

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

Na poprzedniej lekcji nauczyciel zlecił uczniom zapoznanie się z e‑materiałem – Wstępem, częścią „Przeczytaj” oraz z audiobookiem. Zlecił wykonanie towarzyszących mu poleceń, w tym szczególnie polecenia 4. Może, w porozumieniu z uczniami, z góry wskazać dwa lub trzy spośród zaproponowanych tam siedmiu zagadnień szczegółowych.

1. Przykłady karier naukowych kobiet sprzed połowy XIX wieku.

2. Dlaczego wiek oświecenia nie otworzył uczelni przed kobietami?

3. Przykłady karier naukowych kobiet z wymienionego okresu, spoza fizyki i matematyki.

4. Hermetyczność środowiska akademickiego – czy dotyczyła wyłącznie kobiet?

5. Celowo wykluczane czy za mało zainteresowane – jakie przyczyny mogły leżeć po stronie samych kobiet?

6. Wyboista kariera – objaw nierówności czy braku sprawiedliwości?

7. Pierwsze uchylone drzwi: przyrodoznawstwo, nauki społeczne czy humanistyka?

Na lekcji uczniowie wypowiadają się na temat wskazanych zagadnień.

Faza realizacyjna

Nauczyciel porządkuje i systematyzuje wypowiedzi, dba o ich poziom merytoryczny. Dba o porównywalną reprezentację wszystkich wybranych zagadnień. Zachęca uczniów do wypowiedzi zwartych i do przedstawiania tez popartych konkretnymi argumentami. Zwraca uwagę na konieczność unikania operowania sloganami i formułowania uproszczonych sądów w oparciu o dzisiejszy sposób myślenia i dzisiejsze wzorce.

Faza podsumowująca

Nauczyciel podsumowuje dyskusję, komentując wypowiedzi, które uznał za znaczące. Unika jednoznacznego rozstrzygnięcia któregokolwiek z rozpatrywanych zagadnień składających się na temat lekcji. Zwraca uwagę na kompleksowy charakter omawianego problemu, dla którego ówcześni nie mieli gotowych rozwiązań. Przypomina przy tym, że celem lekcji jest prezentacja oraz wymiana myśli i argumentów. Wzajemne przekonywanie się do jakiejkolwiek tezy powinno być – w takiej debacie – celem małoznaczącym.

Praca domowa

Uczniowie mają za zadanie obejrzenie filmu samouczka i wykonanie towarzyszących mu poleceń aktywizujących. Nauczyciel zaznacza, że polecenia te są trudne.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Notkę biograficzną oraz audiobook z poleceniami aktywizującymi można wykorzystać jako kilkuminutowy wstęp (zainteresowanie tematem) do lekcji o dowolnej zasadzie zachowania.
Film samouczek może z kolei stanowić ilustrację do lekcji o energii potencjalnej grawitacji w polu jednorodnym i zasadzie zachowania energii mechanicznej.