Scenariusz zajęć

Autor: Anna Florek, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jakie związki tworzy brom?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

10) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne niemetali, w tym między innymi równania reakcji: wodoru z niemetalami (${\text{Cl}}_2$, ${\text{Br}}_2$, ${\text{O}}_2$, ${\text{N}}_2$, $\mathrm{S}$), chloru, bromu i siarki z metalami ($\mathrm{Na}$, $\mathrm{K}$, $\mathrm{Mg}$, $\mathrm{Ca}$, $\mathrm{Fe}$, $\mathrm{Cu}$); chloru z wodą;
11) analizuje i porównuje właściwości fizyczne i chemiczne fluorowców;
12) projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego przebieg wykaże, że np. brom jest pierwiastkiem bardziej aktywnym niż jod, a mniej aktywnym niż chlor; pisze odpowiednie równania reakcji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• opisuje, z jakimi pierwiastkami reaguje brom i jakie tworzy związki;

• omawia na przykładach właściwości fizyczne i chemiczne związków bromu;

• zapisuje równania reakcji chemicznych do omawianych procesów;

• podaje przykłady zastosowań związków bromu.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• grafika interaktywna;

• technika bateria;

• technika gadająca ściana;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• układy okresowe pierwiastków chemicznych;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Przypomnienie wiadomości o właściwościach bromu, jako przedstawicielu grupy fluorowców, w oparciu i układ okresowy pierwiastków chemicznych.

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się odpowiedzieć na pytanie: jak związki nieorganiczne tworzy bromu?

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Powrót do fazy wstępnej i skonfrontowanie informacji podanej przez uczniów, dotyczącej związków nieorganicznych bromu. Uczniowie korzystają z e‑materiału.

2. Nauczyciel dzieli losowo uczniów na dwie grupy zadaniowe (grup roboczych może być więcej), rozdaje arkusze papieru A3 i mazaki. Zadaniem uczniów jest przygotowanie informacji zawierającej przykłady różnych związków chemicznych, z opisaniem ich właściwości i zastosowania:

• grupa I – związki bromu z wodorem i metalami;

• grupa II – kwasy tlenowe bromu i ich sole.
  Uczniowie mogą korzystać z dostępnych źródeł informacji, w tym z e‑materiału. Po wyznaczonym czasie, liderzy grupa prezentują efekty pracy na forum klasy z wykorzystaniem techniki gadająca ściana. Pozostali uczniowie weryfikują poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów.

3. Nauczyciel odsyła uczniów do grafiki interaktywnej – praca w parach. Uczestnicy zajęć zapoznają się z medium bazowym. Wykonują polecenie do medium bazowego.

4. Uczniowie pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. Wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu, daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętna osoba z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie, na planszy z narysowaną baterią i zaznaczonymi poziomami jej naładowania, np. co 5‑10%, zaznaczają cenkami, w jakim stopniu opanowali zagadnienia wynikające z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji. W przypadku, gdy bateria nie jest naładowana w 100%, zastanawiają się, w jaki sposób podnieść swój poziom posiadanej wiedzy.

2. Jako podsumowanie lekcji, nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Dziś nauczyłem/łam się...

• Co sprawiało mi problem...

Praca domowa:

1. Wyszukaj w dowolnych źródłach informację o jednym konkretnym zastosowaniu bromu lub jego związku i przygotuj na ten temat krótką notatkę prasową – wyobraź sobie, że właśnie dokonano tego odkrycia lub wprowadzany jest nowy produkt na rynek. Dostosuj styl wypowiedzi. Twoja notatka ma się ukazać pod hasłem „sensacja dnia”.

2. Uczniowie wykonująw e‑materiale w sekcji „Sprawdź się” pozostałe ćwiczenia, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana podczas przygotowywania się ucznia do sprawdzianu lub do zdobycia wiedzy w razie nieobecności ucznia na lekcji.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel przygotowuje na arkuszu papieru schemat baterii ze skalą i cenki dla uczniów oraz arkusze papieru A3, mazaki, glutaki. 2. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jakie znasz związki bromu z metalami i gdzie one występują/znalazły zastosowanie?

• Jakie znasz kwasy tlenowe bromu?

• Czy brom tworzy związki z innymi fluorowcami? Czym one się charakteryzują?

• Gdzie są wykorzystywane bromiany?