Autor: Katarzyna Maćkowska

Przedmiot: filozofia

Temat: Czym jest wolność? – egzystencjalistyczne odpowiedzi Alberta Camusa i Simone Weil.

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, uczniowie liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Przedstawisz egzystencjalistyczną interpretację wolności w ujęciu Alberta Camusa.

• Omówisz koncepcję miłości jako zgody na konieczności świata w rozumieniu Simone Weil.

• Porównasz rozumienie ludzkiego losu przez Alberta Camusa i Simone Weil.

• Przeanalizujesz fragmenty tekstów Alberta Camusa i Simone Weil.

Cele operacyjne. Uczeń:

• identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów;

• dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków;

• identyfikuje różne problemy etyczne, rozważa je z punktu widzenia różnych stanowisk i nurtów filozoficznych na własnych przykładach.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Czym jest wolność? – egzystencjalistyczne odpowiedzi Alberta Camusa i Simone Weil”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 1 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w zakładce „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Przedstawienie wyświetlonego na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika tematu lekcji i celów zajęć. Wspólne ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji:
   – Czy jesteśmy wolni w świecie konieczności społecznych, moralnych, a nawet fizycznych?

Faza realizacyjna:

1. Śniegowa kula. Nauczyciel informuje uczniów, że będą poszukiwać odpowiedzi na pytanie: Jak wyzwolić się ze wszystkiego, co nas krępuje i działać w zgodzie ze sobą?. Mówi, że uczniowie będą pracowali metodą kuli śniegowej:
   a. najpierw indywidualnie opracują odpowiedź na zadane pytanie,
   b. potem połączą się w pary, porównają swoje propozycje i spiszą na osobnej kartce listę swoich wspólnych rozwiązań,
   c. następnie uczniowie zgromadzą się w czwórkach i w podobny sposób skonfrontują swoje stanowiska, a zebrane rozwiązania zapiszą na nowej kartce,
   d. w dalszej części uczniowie połączą się w jeszcze liczniejsze grupy, aż wobec postawionego problemu wypowie się cała klasa. Wszystkie uzgodnione na forum całej klasy odpowiedzi wraz z argumentami zostają zapisane na tablicy.
   Po wykonaniu zadania i ustaleniu wspólnie przez uczniów rozwiązania/odpowiedzi nauczyciel weryfikuje ją i w razie potrzeby uzupełnia. Podczas pracy uczniów należy zwrócić uwagę na te momenty, kiedy uczniowie, przyjmując różne stanowiska, spierają się i nie są w stanie wypracować jednej odpowiedzi. Wtedy przerywamy ich pracę i rozpoczynamy dyskusję na temat powodów takiej sytuacji.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla materiał z sekcji „Mapa myśli”, a następnie czyta polecenia:
   - Na podstawie tekstów A. Camusa i S. Weil uzupełnij mapę myśli dotyczącą koncepcji wolności u obojga autorów. Wskaż ujęcia wolności charakterystyczne dla każdego z tych autorów. Sporządź krótką notatkę, która będzie odpowiedzią na polecenie.
   - Sformułuj ogólny wniosek będący podsumowaniem zebranych na mapie myśli wiadomości.
   Uczniowie wykonują zadania w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Nauczyciel wyświetla na tablicy ćwiczenie nr 4 i prosi uczniów, aby w parach przygotowali rozwiązanie na podstawie wskazówek zawartych w e‑materiale.

4. Następne ćwiczenie nr 6, wyświetlone przez nauczyciela na tablicy, uczniowie rozwiązują w grupach 4‑osobowych. Po jego wykonaniu i uzgodnieniu przez każdą grupę wspólnego oraz jednoznacznego wyboru następuje omówienie rezultatów na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują ćwiczenie 8 „Porównaj myśl o wolności Camusa i Weil, wskazując podobieństwa i różnice.”

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

3. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenie 7 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Przygotowują uzasadnienia poprawnej odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

• Albert Camus, Mit Syzyfa i inne eseje, tłum. Joanna Guze, Warszawa 2004.

• Simone Weil, Szaleństwo miłości, tłum. Maria E. Plecińska, Poznań 1993.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Mapa myśli” do podsumowania lekcji.