Autor: Ewa Orlewicz

Temat: Hermeneutyka filozoficzna Heideggera

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• wymienia założenia hermeneutyki filozoficznej Martina Heideggera;

• podejmuje refleksję na temat myślenia i „interesowania się” współczesnego człowieka;

• dokonuje analizy i interpretacji tekstu Martina Heideggera;

• wyjaśnia, czym jest koło hermeneutyczne Martina Heideggera.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• film;

• esej filozoficzny;

• prezentacja multimedialna ;

• praca z tekstem.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Hermeneutyka filozoficzna Heideggera” ze wskazaniem na zawarty w nim tekst źródłowy. Uczniowie przygotowują się do omówienia tekstu, szukając informacji na temat kontekstu biograficznego i historyczno‑filozoficznego. Wybrane osoby mogą zebrać potrzebne wiadomości do wstępnego rozpoznania tekstu. W czasie lekcji będą pełniły rolę ekspertów lub liderów grup zadaniowych.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu się na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji oraz jej cele. Określa wiążące dla uczniów kryteria sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Dlaczego myśl filozoficzną Heideggera uznaje się za jedną z najważniejszych w wieku XX?

Faza realizacyjna:

1. Mapa myśli. Nauczyciel zapisuje na tablicy hasło związane z tematem zajęć: Hermeneutyka filozoficzna Heideggera. Uczniowie podają najważniejsze ich zdaniem założenia hermeneutyki Heideggera, a wyznaczony moderator zapisuje je na tablicy w formie mapy myśli/pojęć, której centralnym punktem jest zapisany problem. Po zapisaniu propozycji uczniowie samodzielnie je weryfikują. Następnie nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów, jeśli jest to konieczne.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Prezentacja multimedialna”. Uczniowie po zapoznaniu się z nim dzielą się na grupy i przygotowują odpowiedzi na pytania:
   — grupa 1: polecenie 1 – Jak to się dzieje, według Heideggera, że człowiek współczesny jeszcze nie myśli o tym, co istotne, a jednocześnie o tym jednak myśli?
   — grupa 2: polecenie 2 (z modyfikacją) – Zbadajcie, co uczniowie w twojej klasie mają na myśli, używając słowa „interesować się”. Czy krytyka „interesowania się” przedstawiona przez Heideggera stosuje się do nich? Uzasadnijcie swoją odpowiedź.
   Po upływie ustalonego wcześniej czasu przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycje odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich lub je uzupełniają. Nauczyciel czuwa nad prawidłowym przebiegiem zadania, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

3. Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Film edukacyjny”. Każdy uczeń pracuje indywidualnie, samodzielnie przygotowując odpowiedzi do poleceń i ćwiczeń. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

4. Jako podsumowanie fazy realizacyjnej każdy uczeń ma za zadanie napisać notatkę syntetyzującą, w której wyjaśni, czym jest koło hermeneutyczne Martina Heideggera. Po wykonaniu zadania uczniowie odcztują swoje notatki, a nauczyciel udziela im informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla pytanie otwarte z e‑materiału, a uczniowie ponownie na nie odpowiadają, zapisując swoje wnioski. Nauczyciel wybiera najciekawsze odpowiedzi, porównuje je z poprzednimi i prosi ich autorów o komentarz.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Napisz esej filozoficzny, w którym wyjdziesz od stwierdzenia Heideggera, że nauka nie myśli i w ten sposób zrekonstruujesz poglądy niemieckiego filozofa.

Materiały pomocnicze:

• Dybel P., Oblicza hermeneutyki, Kraków 2012.

• Henel Ł., Lekcja filozofii. Od Sokratesa do Heideggera..., Kraków 2009.

• Przyłębski A., Hermeneutyka: od sztuki interpretacji do teorii i filozofii rozumienia, Poznań 2019.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Prezentacja multimedialna” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.