Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Agata Jarszak‑Tyl, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Metale lekkie i ciężkie

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

X. Metale, niemetale i ich związki.

2) opisuje podstawowe właściwości fizyczne metali i wyjaśnia je na podstawie znajomości natury wiązania metalicznego.

Zakres rozszerzony

X. Metale, niemetale i ich związki

2) opisuje podstawowe właściwości fizyczne metali i wyjaśnia je na podstawie znajomości natury wiązania metalicznego.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • dokonuje podziału metali na metale lekkie oraz ciężkie i wskazuje ich położenie w układzie okresowym pierwiastków chemicznych;

  • przy pomocy symulacji wyznacza gęstość metali i klasyfikuje je do metali lekkich lub ciężkich;

  • wykorzystuje wzór na gęstość w obliczeniach chemicznych.

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

  • dyskusja dydaktyczna;

  • analiza materiału źródłowego

  • ćwiczenia uczniowskie;

  • symulacja interaktywna;

  • argumentacja „za i przeciw”;

  • technika termometr;

  • technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel pokazuje uczniom przedmioty: folię aluminiową, monetę, gwóźdź, łańcuszek, po czym zadaje przykładowe pytanie: Z jakich pierwiastków chemicznych wykonane są poniższe przedmioty? Do jakiej grupy metali je zaliczymy: lekkich czy ciężkich? Uczniowie starają się zdefiniować metale lekkie i ciężkie. W razie konieczności, mogą skorzystać z treści w e‑materiale.

  2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Pogadanka na temat budowy układu okresowego. Efektem pogadanki, ma być przypomnienie wiadomości o blokach pierwiastków chemicznych.

  3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują i zbierają w portfolio.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel dzieli uczniów losowo na cztery grupy: grupa I - metale lekkie to przyjaciele człowieka; grupa II - metale lekkie to wrogowie człowieka; grupa III - metale ciężkie to przyjaciele człowieka; grupa IV - metale ciężkie to wrogowie człowieka. Nauczyciel rozdaje uczniom arkusze papieru A3 i mazaki. Zadaniem uczniów jest zaprezentowanie argumentów „za i przeciw” uwzględniając właściwości, występowanie i zastosowanie. Uczniowie mogą korzystać z różnych dostępnych źródeł informacji. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów. Po wyznaczonym czasie nauczyciel udziela głosu poszczególnym grupom z rozdziałem na metale lekkie i metale ciężkie. Nauczyciel określa z góry liczbę wystąpień dla poszczególnych grup. Na koniec dyskusji danej grupy nauczyciel może zapytać czy dyskusja wpłynęła na zmianę stanowiska poszczególnych grup.

  2. Uczniowie w parach zapoznają się z symulacją dotyczącą wyznaczania gęstości metali. Następnie przy pomocy symulacji wykonują ćwiczenia dołączone do medium.

  3. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale w sekcji „sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

  1. Na zakończenie nauczyciel stosuje narzędzie do oceny stopnia opanowania wiadomości i umiejętności z zastosowaniem techniki termometru przez uczniów. Uczniowie na skali temperatury zaznaczają cenkami (lub kolorowymi samoprzylepnymi karteczkami), w jakim stopniu opanowali zagadnienia wynikające z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji. Jeżeli ze skali będzie wynikał niski poziom temperatury, uczniowie zastanawiają się, w jaki sposób podnieść swój poziom posiadanej wiedzy.

  2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

  • Dziś nauczyłem/łam się...

  • Zrozumiałem/łam, że...

  • Zaskoczyło mnie...

  • Dowiedziałem/łam się...

  • Łatwe było dla mnie...

  • Trudność sprawiało mi...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale „Sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Nauczyciel może wykorzystać symulację interaktywną do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania w ramach tego tematu.

Materiały pomocnicze:

  1. Podręcznik do dyspozycji na lekcji:

  • K. H. Lautenschläger, W. Schröter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii, tłum. A. Dworak, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2014.

  1. Nauczyciel przygotowuje: folię aluminiową, monetę, gwóźdź, łańcuszek.

  2. Nauczyciel przygotowuje na arkuszu papieru schemat termometru ze skalą oraz cenki (samoprzylepne kolorowe karteczki) dla uczniów.

Sprawdź się