Autorka scenariusza: Sabina Świtała

Temat: „Stara kobieta płacze…” Anna Świrszczyńska o starości.

Adresat

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe

• Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• Kompetencje cyfrowe;

• Kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• Kompetencje obywatelskie;

• Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Zinterpretujesz utwory Anny Świrszczyńskiej.

• Przeanalizujesz tematykę wierszy Anny Świrszczyńskiej.

• Prześledzisz motywy przywoływane w utworach poetki.

Cele operacyjne. Uczeń:

• bierze udział w dyskusji;

• interpretuje utwory Anny Świrszczyńskiej zamieszczone w lekcji;

• określa temat wierszy „Stara kobieta”, „Biegam po plaży”, „Łzy”, „Spojrzenia”;

• nazywa problemy poruszane w wierszach „Stara kobieta”, „Biegam po plaży”, „Łzy”, „Spojrzenia”;

• śledzi motywy, które pojawiają się w utworach Anny Świrszczyńskiej;

• dopisuje przykłady podanych środków stylistycznych;

• dopasowuje cytaty do wskazanych stereotypów;

• podaje argumenty popierające daną tezę.

Strategie nauczania

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania

• przekład intersemiotyczny;

• mapa skojarzeń;

• dyskusja;

• metoda ćwiczeń przedmiotowych;

• praca z tekstem.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego;

• praca w grupach.

Środki dydaktyczne

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasób multimedialny zawarty w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• duże arkusze papieru;

• pudełko na kartki z pytaniami.

Przebieg zajęć

Przed lekcją

1. Nauczyciel prosi uzdolnionych uczniów, aby zapoznali się w domu z wierszami Anny Świrszczyńskiej i dokonali przekładu intersemiotycznego. Uczniowie rysują obrazy bądź szkice, będące odzwierciedleniem tego, jak w swoich utworach Anna Świrszczyńska opisuje starość.

Faza wstępna

1. Nauczyciel zapisuje na środku tablicy słowo „starość”. Uczniowie chwilę zastanawiają się, z czym kojarzy im się to pojęcie. Następnie ochotnicy zapisują na tablicy (wokół głównego wyrazu) skojarzenia, tworząc mapę skojarzeń.

2. Prowadzący zajęcia podaje cele i temat zajęć.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie zapoznają się z materiałem z sekcji „Wprowadzenie”. Chętna osoba w kilku zdaniach podsumowuje, czy opinie i określenia podane przez uczniów we wstępnej fazie lekcji znalazły odzwierciedlenie właśnie we „Wprowadzeniu”.

2. Nauczyciel zadaje uczniom pytania:

• Czy starość jest tematem tabu?;

• Czy starość kojarzy się z brzydotą, śmiercią i niedołężnością?;

• Czy w waszych domach rozmawia się o starości?;

• Czy macie kontakt z ludźmi starymi (dziadkami, pradziadkami)?.

3. Nauczyciel zleca uczniom szczegółowe zapoznanie się z multimedium. Młodzież czyta zamieszczone tam wiersze Anny Świrszczyńskiej. Następnie określa temat utworów, wskazuje podmiot liryczny wierszy, nazywa problemy pojawiające się w tekstach. Po omówieniu wierszy i obejrzeniu obrazów nauczyciel zadaje pytanie:
   Co ludzi bardziej przeraża w starości: nieuchronność końca czy zmiany dotychczasowej aktywności i wyglądu?.
   Na zakończenie pracy z multimedium uczniowie wykonują Polecenie 1 z tej sekcji.

4. Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie Ćwiczenia 1 z sekcji „Sprawdź się”. Uczestnicy zajęć podczas wykonywania zadania mogą korzystać z galerii multimedialnej. Po wykonaniu zadania uczniowie samodzielnie sprawdzają poprawność wykonania.

5. Uczniowie wykonują indywidualnie Ćwiczenia 1–6. Wyznaczone przez prowadzącego zajęcia osoby podają prawidłowe rozwiązania zadań po zakończonej pracy.

6. Nauczyciel pyta młodzież, czym jest stereotyp. Prosi również o podanie kilku przykładów. Następnie wspólnie w klasie uczniowie wykonują Ćwiczenie 7.

7. Uczniowie przypominają sobie teksty „Łzy” i „Biegam po plaży” Anny Świrszczyńskiej. Formułują po 2 argumenty na potwierdzenie podanych tez. Chętna osoba odczytuje odpowiedź.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi uczniów o pisemną odpowiedź na zadany temat:
   Na podstawie tekstów Anny Świrszczyńskiej nazwij blaski i cienie starości.

Praca domowa:

1) Odwołując się do wierszy Anny Świrszczyńskiej „Łzy” i „Biegam po plaży”, wyjaśnij, na czym polega zaleta starości niedostępna ludziom młodym. Swoje stanowisko sformułuj w postaci tezy i poprzyj ją dwoma argumentami zilustrowanymi przykładami z tekstów.

Materiały pomocnicze:

Piotr Sobolczyk, Jak wyglądały twarze starych kobiet nim się urodziły? Anna Świrszczyńska – Krystyna Miłobędzka, „Topos” 2009, nr 4, s. 47–55.

Renata Stawowy, „Gdzie jestem ja sama”: o poezji Anny Świrszczyńskiej, Kraków 2004.

Katarzyna Zdanowicz‑Cyganiak, (Nie)widzialna – próba rekonstrukcji wizerunku starej kobiety, [w:] Starość jako wyobrażenie kulturowe, pod red. Anny Gomóły, Małgorzaty Rygielskiej, Katowice 2013, s. 196‑207.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Multimedium bazowe można wykorzystać jako podsumowanie zajęć.