Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Przegląd systematyczny i znaczenie ptaków. Gatunki chronione w Polsce

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Przedstawisz systematykę ptaków.

• Wskażesz różnice między ptakami należącymi do nadrzędu ptaków bezgrzebieniowych i ptaków grzebieniowych.

• Wykażesz znaczenie ptaków.

• Wskażesz gatunki ptaków chronionych w Polsce.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• analiza grafiki interaktywnej;

• prezentacja.

Formy pracy:

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy. Każdy zespół otrzymuje zagadnienia do opracowania:
   – grupa I – ptaki grzebieniowe: drapieżne, perkozy, siewkowe, jerzykowe;
   – grupa II – ptaki grzebieniowe: wróblowe, kukułkowe, blaszkodziobe, papugi;
   – grupa III – ptaki grzebieniowe: grzebiące, kraskowe, sowy, żurawiowe;
   – grupa IV – ptaki grzebieniowe: pingwiny oraz ptaki bezgrzebieniowe: strusie, kiwi.
   Uczniowie wyszukują informacje i ilustracje w e‑materiale, mogą też przynieść dodatkowe materiały, które wykorzystają podczas prezentacji. Prezentacja każdej grupy powinna obejmować charakterystykę omawianych ptaków z przykładami. Nie może trwać dłużej niż 7 min.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte w sekcji „Wprowadzenie” cele zajęć. Prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji i omówienia przez grupy materiałów przygotowanych w domu. Nauczyciel z całą klasą wybiera najlepszą prezentację, tzn. taką, która w skondensowany i poprawny sposób przedstawia informacje na temat wszystkich zagadnień.

2. Praca z grafiką interaktywną pt. „Znaczenie ptaków”. Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by pracując w parach ocenili, czy liczebność populacji pustułki ma wpływ na utrzymanie różnorodności biologicznej. Następnie uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą.

3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenie nr 8 (w którym mają za zadanie – na podstawie analizy wykresu – określić tendencję liczebności populacji przedstawionych gatunków ptaków i zaproponować trzy działania, które mogą ją zmienić) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie porównują swoje odpowiedzi z najbliżej siedzącymi sąsiadami. Nauczyciel w razie trudności naprowadza podopiecznych na właściwe rozwiązania lub wyjaśnia wątpliwości.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zadaje pytania w celu sprawdzenia stopnia opanowania wiedzy przez uczniów:
   – Czym różnią się ptaki należące do nadrzędu grzebieniowców od bezgrzebieniowców?
   – Jakie znaczenie dla przyrody mają ptaki?

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 7 z sekcji „Sprawdź się” oraz polecenie nr 3 z sekcji „Grafika interaktywna”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:

• Nauczyciel może wykorzystać grafikę interaktywną na lekcji „Ogólna charakterystyka ptaków”.