Scenariusz zajęć

Autor: Wioleta Kopek‑Putała

Przedmiot: chemia

Temat: Frakcje ropy naftowej i ich zastosowanie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego - kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym (podstawowym/rozszerzonym)

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XIII. Węglowodory. Uczeń:

8) wymienia nazwy produktów destylacji ropy naftowej i ich zastosowania.

Zakres rozszerzony

XIII. Węglowodory. Uczeń:

13) wymienia nazwy produktów destylacji ropy naftowej i ich zastosowania.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje proces rozdzielenia ropy naftowej na poszczególne frakcje;

• charakteryzuje zastosowanie poszczególnych frakcji ropy naftowej;

• graficznie przedstawia zastosowanie produktów ropy naftowej w życiu codziennym i poszukuje ich zamienników.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza tekstu źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• gra edukacyjna;

• technika gadająca ściana;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca w parach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu;

• słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale w tym e‑gra Petropol;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica;

• pisak/kreda.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom przykładowe pytania, np.:

• O kim mówimy, kiedy mamy na myśli „ojca przemysłu naftowego”?

• Czy Thomas Edison wynalazłby żarówkę, gdyby nie impuls ze strony „ojca przemysłu naftowego”, twórcy oświetlenia naftowego?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół osoby Ignacego Łukasiewicza, jego osiągnięcia oraz charakterystykę procesu destylacji ropy naftowej.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie samodzielnie analizują treści zawarte w e‑materiale i pracują z symulacją procesu destylacji ropy naftowej z e‑materiału i charakteryzują jakie frakcje otrzymujemy w procesie destylacji ropy naftowej (polecenie 1 i ćwiczenie 1).

2. Podział uczniów na cztery grupy:

• I grupa – benzyna;

• II grupa – nafta;

• III grupa – oleje napędowe;

• IV grupa – mazut.

3. Zadaniem każdej z grup jest scharakteryzować wskazaną przez nauczyciela frakcję ropy naftowej i jej zastosowanie. Następnie należy zaprojektować grafikę lub plakat, które pokażą, jak można zastąpić dany produkt przeróbki ropy naftowej. Na plakacie po jednej stronie powinien znajdować się omawiany produkt przeróbki ropy naftowej i jego zastosowanie w życiu codziennym, a po drugiej stronie „zamiennik”, który można użyć w przypadku braku dostępu do omawianego produktu.

4. Po zakończonej pracy liderzy prezentują efekty pracy grup z wykorzystaniem techniki gadająca ściana.

5. Nauczyciel wskazuje uczniom grę dydaktyczną Petropol w e‑materiale i zachęca do udziału w grze w parach.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania z e‑materiału, np. polecenia do multimedium. Pyta: Na czym polega rafinacja ropy naftowej? Jakie grupy produktów otrzymujemy podczas rafinacji ropy naftowej? W zakresie jakich temperatur oddzielana jest nafta? Gdzie ma zastosowanie mazut?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie mogą zgromadzić w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że ...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/nauczyłem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Gra dydaktyczna może być wykorzystana na lekcji powtórzeniowej lub podczas realizacji zagadnienia destylacja ropy naftowej.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Na czym polega rafinacja ropy naftowej?

• Jakie grupy produktów otrzymujemy podczas rafinacji ropy naftowej?

• W zakresie jakich temperatur oddzielana jest nafta?

• Gdzie ma zastosowanie mazut?

2. Nauczyciel przygotowuje:

• arkusze papieru A2;

• flamastry;

• kredki;

• zdjęcia lub rysunki zastosowań produktów przeróbki ropy naftowej (Ewentualnie dostęp do stanowisk komputerowych z jakimś graficznym programem).