SCENARIUSZ LEKCJI

Autorzy: Małgorzata Luc, Jacek Szmańda

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Związki między elementami środowiska Polski – powtórzenie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa III

Podstawa programowa

XIII. Związki między elementami środowiska przyrodniczego na wybranych obszarach Polski: gór, wyżyn, nizin, pojezierzy i pobrzeży.

Uczeń:

1) przedstawia cechy rzeźby i wyjaśnia wpływ procesów wewnętrznych i zewnętrznych na ukształtowanie powierzchni głównych jednostek fizycznogeograficznych Polski;

4) przedstawia wpływ skał węglanowych i lessowych wyżyn Polski na elementy środowiska przyrodniczego;

5) wyjaśnia wpływ lądolodu na środowisko przyrodnicze pojezierzy i nizin oraz porównuje rzeźbę młodoglacjaną i staroglacjalną.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• omawia relacje między wybranymi elementami środowiska geograficznego oraz ideę holizmu w rozpatrywaniu procesów i zjawisk w przyrodzie;

• ocenia wpływ warunków przyrodniczych na zróżnicowanie krajobrazowe;

• omawia prawidłowości we wzajemnych zależnościach pomiędzy budową geologiczną, rzeźbą terenu, glebami, wodami powierzchniowymi i podziemnymi, warunkami klimatycznymi oraz szatą roślinną.

Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, rozmowa kierowana

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer z dostępem do internetu

Materiały pomocnicze

Allen P.A., Procesy kształtujące powierzchnię Ziemi, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.

Jaroszewski W., Marks L., Radomski A., Słownik geologii dynamicznej, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1985.

Richling A., Ostaszewska K., Geografia fizyczna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć. Uczniowie przypominają pojęcie środowiska geograficznego, nauczyciel wskazuje na potrzebę kompleksowego rozpatrywania zjawisk i procesów w przyrodzie.

• Nauczyciel przedstawia cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z częścią „Przeczytaj” e‑materiału.

• Nauczyciel przeprowadza rozmowę kierowaną, omawiając zagadnienia: 1) zależności pomiędzy budową geologiczną i rzeźbą terenu; 2) wpływ litologii i cechy gleby; 3) zależności pomiędzy elementami siedliska (budową geologiczną, rzeźbą terenu, warunkami wodnymi) i zbiorowiskiem roślinnym; 4) relacje pomiędzy rzeźbą terenu i wodami powierzchniowymi; 5) wpływ budowy geologicznej i warunków klimatycznych na cechy wód podziemnych; 6) relacje klimatu i roślinności w piętrowości klimatyczno‑roślinnej; 7) wpływ rzeźby terenu na klimat.

• Uczniowie w grupach zapoznają się z grafiką interaktywną i wykonują polecenia zawarte w tej części e‑materiału. Po upływie określonego przez nauczyciela czasu liderzy grup prezentują rezultaty pracy.

• Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie wybranych ćwiczeń z sekcji „Sprawdź się”. Wskazani uczniowie bądź ochotnicy prezentują swoje odpowiedzi.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel podsumowuje treści omawiane podczas zajęć. Wskazuje na potrzebę rozpatrywania zjawisk i procesów zachodzących w środowisku geograficznym w ujęciu kompleksowym i systemowym. Na koniec zadaje pytanie: jakie działy geografii rozpatrują środowisko w sposób holistyczny?

• Przypomnienie celów lekcji.

• Ocena aktywności uczniów podczas zajęć.

Praca domowa

• Sporządź syntetyczną notatkę dotyczącą związków między elementami środowiska geograficznego w Twoim regionie.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana podczas zajęć poświęconych konfliktom na linii człowiek – środowisko przyrodnicze (zakres podstawowy: XIII. 8).