Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Anna Florek, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Co dzieje się w kontakcie chloru z wodą?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

10) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne niemetali, w tym między innymi równania reakcji: wodoru z niemetalami (Cl2, Br2, O2, N2, S), chloru, bromu i siarki z metalami (Na, K, Mg, Ca, Fe, Cu); chloru z wodą.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • opisuje wybrane właściwości fizyczne i chemiczne chloru;

  • omawia, jak chlor reaguje w kontakcie z wodą;

  • przedstawia przykłady zastosowania chloru i jego związków;

  • wyjaśnia, jak działa chlorowy wybielacz.

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

  • dyskusja dydaktyczna;

  • pogadanka;

  • analiza materiału źródłowego;

  • ćwiczenia uczniowskie;

  • technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • układy okresowe pierwiastków chemicznych;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Zaciekawienie i dyskusja. Potocznie mówi się, że chlor ma właściwości wybielające. Na czym one polegają? (lub - Uczniowie wymieniają nazwy środków czystości występujące w gospodarstwie domowym, które zawierają w swoim składzie chlor).

  2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Pogadanka do pytania: Co już wiemy o wodzie chlorowej? Zwrócenie uwagi, co jest wiedzą potoczną, a co naukową.

  3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Jak chlor reaguje z wodą? Jakie związki chloru powstają? Jeżeli uczniowie będą mieli trudność z udzieleniem odpowiedzi, wówczas mogą skorzystać z treści zawartych w e‑materiale i odszukać poprawne odpowiedzi. Równania reakcji chemicznych zapisują na tablicy. Powrót do fazy wstępnej na temat wody chlorowej i skonfrontowanie informacji na ten temat.

  2. Praca z tekstem źródłowym. Nauczyciel dzieli uczniów losowo na grupy, rozdaje uczniom wydrukowane fragmenty artykułu (patrz link w materiałach pomocniczych). Uczniowie formułują do tekstu pytania, a po wyznaczonym czasie na forum klasy zadają pytania sobie nawzajem i udzielają odpowiedzi. Pozostali uczniowie, wraz z nauczycielem, weryfikują poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów.

  3. Uczniowie zapoznają się z treściami zawartymi w e‑materiale na temat: Chlor w roli wybielacza – prawda czy fałsz? Po wyznaczonym czasie trwa dyskusja. Powrót do fazy wstępnej i porównanie wypowiedzi uczniów na temat „właściwości wybielających chloru”.

  4. Nauczyciel odsyła uczniów do symulacji interaktywnej - praca w parach. Uczniowie zapoznają się z poleceniem zawartym w medium, po czym wykonują zawarte tam ćwiczenia.

  5. Uczniowie pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętny uczeń z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie pracują w parach. Nauczyciel każdej parze uczniów zadaje jedno pytanie z poniższej listy:

  • Czym z chemicznego punktu widzenia jest woda chlorowa?

  • Jakie są nazwy systematyczne produktów reakcji chloru z wodą?

  • Dlaczego woda chlorowa wykorzystywana jest w wybielaczach?

  • Jakie drobiny (jony i cząsteczki) znajdują się w wodzie chlorowej?

  • W jaki sposób można otrzymać chlor na skalę przemysłową?

  • W jaki sposób można otrzymać chlor na skalę laboratoryjną? Uczniowie mają jedną minutę na ustalenie w parach wspólnej odpowiedzi, po czym prezentują ją na forum klasy. Pozostali uczniowie utrwalają swoją wiedzę i weryfikują poprawność wypowiedzi kolegów i koleżanek.

W przypadku większej liczby uczniów biorących udział w lekcji, nauczyciel może zapisać powyższe pytania na małych kartkach i rozdać je losowo poszczególnym parom (liczba kartek powinna odpowiadać liczbie par uczestniczących w lekcji, zatem pytania mogą się powtarzać).

  1. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

  • Przypomniałem/łam sobie, że...

  • Co było dla mnie łatwe...

  • Dziś nauczyłem/łam się...

  • Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Symulacja interaktywna może zostać wykorzystana podczas przygotowywania się ucznia do sprawdzianu lub do zdobycia wiedzy w razie nieobecności ucznia na lekcji.

Materiały pomocnicze:

  1. Tekst źródłowy na temat uzdatniania wody w basenie – link z dn. 22.02.2022: https://neomaniak.pl/chlorowanie-wody-basenowej   

Sprawdź się