Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Społeczeństwo epoki przemysłowej. Robotnicy i ruch związkowy

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przedstawia sytuację robotników w czasach rewolucji przemysłowej;

• prezentuje ideologie nawiązujące do poprawy sytuacji robotników;

• wyjaśnia, czym jest marksizm, anarchizm, socjalizm naukowy i utopijny;

• tłumaczy rolę związków zawodowych w walce o poprawę sytuacji robotników.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel poleca jednemu uczniowi lub uczennicy przeczytanie wyświetlonego tematu zajęć. Wspólnie ustalają kryteria sukcesu.

2. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej?

Faza realizacyjna:

1. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Nauczyciel poleca, aby uczniowie odliczyli do sześciu i utworzyli grupy zgodnie z przypisanymi numerami. Każda z nich opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• grupy 1 i 3 – Wzrost znaczenia burżuazji,

• grupy 2 i 4 – Robotnicy i ruch związkowy,

• grupy 3 i 5 – Nowe ideologie radykalne.

Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Praca z multimedium („Prezentacja multimedialna”). Uczniowie w parach zapoznają się z tekstami źródłowymi oraz treścią polecenia 1: „Wytłumacz, w jaki sposób zalegalizowanie związków zawodowych wpłynęło na formy walki robotników o polepszenie warunków pracy i jakości życia” i wspólnie rozwiązują zadanie. Następnie wybrana para prezentuje odpowiedź, a pozostali uczniowie się do niej odnoszą. Nauczyciel weryfikuje poprawność odpowiedzi. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie 3: wyjaśniają, dlaczego klasa robotnicza wraz z rozwojem przemysłu była oceniana jako coraz większe zagrożenie dla porządku społecznego.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Sprawdź się”, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

4. Kolejne ćwiczenie 6 wyświetlone przez nauczyciela uczniowie wykonują w parach. Wylosowana para prezentuje swoje rozwiązania na forum klasy, pozostali uczniowie je komentują i ewentualnie uzupełniają informacje.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście ich realizacji następuje omówienie ewentualnych problemów z wykonaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się” oraz „Prezentacja multimedialna”.

2. Na zakończenie nauczyciel może ocenić pracę uczniowskich grup.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

F. Braudel, Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm XV–XVIII wiek, t. 3, Czas świata, tłum. J. i J. Strzeleccy, Warszawa 1992.

T. Kemp, Industrializacja w XIX‑wiecznej Europie, tłum. L. Garczyński, Wrocław 1998.

D.S. Landes, Bogactwo i nędza narodów. Dlaczego jedni są tak bogaci, a inni tak ubodzy, tłum. H. Jankowska, Warszawa 2000.

H. Wehler, Modernizacja, nacjonalizm, społeczeństwo. Eseje i artykuły, tłum. B. Vollendorf, K. Krzemieniowa, Warszawa 2001.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Prezentacja multimedialna”, aby przygotować się do późniejszej pracy.