Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Paulina Król

Przedmiot: Język polski

Temat: Tragizm losu – Spadanie, czyli o elementach wertykalnych i horyzontalnych w życiu człowieka współczesnego Tadeusza Różewicza

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
IV. Samokształcenie.
6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;
Lektura obowiązkowa
37) wybrane wiersze następujących poetów: Stanisław Baliński, wybrane wiersze z okresu emigracyjnego, Kazimierz Wierzyński, wybrane wiersze z okresu emigracyjnego, Czesław Miłosz, w tym wybrane wiersze z tomu Ocalenie oraz Traktat moralny (fragmenty), Tadeusz Różewicz, Miron Białoszewski, Jarosław Marek Rymkiewicz, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert, w tym wybrane wiersze z tomów Pan Cogito oraz Raport z oblężonego miasta, Halina Poświatowska, Stanisław Barańczak, Marcin Świetlicki, Jan Polkowski, Wojciech Wencel;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • tworzy piramidę wartości i moralności Różewiczowskiego człowieka;

  • nazywa i określa funkcję środków stylistycznych w poemacie;

  • opisuje znaczenie symboliki horyzontalnej i wertykalnej w utworze;

  • wskazuje wspólne cechy utworów, do których nawiązuje Różewicz w poemacie.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm;

  • nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • piramida wartości.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał „Tragizm losu – Spadanie, czyli o elementach wertykalnych i horyzontalnych w życiu człowieka współczesnego Tadeusza Różewicza”.

  2. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z sekcją „Przeczytaj”, a zwłaszcza widocznym w tytule lekcji poematem Różewicza.

  3. Nauczyciel poleca uczniom przeczytanie powieści Witaj smutku, chętne osoby czytają również Biesy lub Upadek. Uczniowie powinni przynieść na lekcję Wyznania i Biblię.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel sprawdza przygotowanie do lekcji. Uczniowie zapoznają się z treścią ćwiczenia 1 w sekcji „Sprawdź się”. Po wyznaczonym czasie następuje wspólne odczytanie pomysłów.

  2. Nauczyciel wspólnie z uczniami ustala cele zajęć i kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie tworzą trzy grupy. Nauczyciel rozdaje każdej z nich brystol i pisaki. Informuje, że zadaniem każdej grupy jest rozrysowanie piramidy wartości i moralności Różewiczowskiego człowieka. Uczniowie mają wyznaczony czas na wykonanie zadania. Następnie rozpoczyna się prezentacja. Uczniowie oceniają pracę swoją oraz innych zespołów.

  2. Nauczyciel prosi chętnych uczniów o wyjaśnienie, w jaki sposób przeczytane w domu książki łączą się z dzisiejszym tematem lekcji. Następnie uczniowie zapoznają się z sekcją „Schemat” i w przyniesionych na lekcję książkach szukają cytatów odpowiadającym wybranym kontekstom.

  3. Uczniowie wykonują ćwiczenie 2 i 3 z sekcji „Sprawdź się”.

  4. Nauczyciel rozdaje Słowniki terminów literackich i następuje wspólne rozwiązanie ćwiczeń 4, 5 i 6. w formie burzy mózgów. Nauczyciel moderuje.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie wraz z nauczycielem podsumowują wnioski z dyskusji kończącej fazę realizacyjną i próbują ustalić odpowiedź na pytania:

  • Na czym polega tragizm człowieka współczesnego w poemacie Spadanie?

  • W jaki sposób forma poematu wpływa na interpretację jego problematyki?
    Każdy uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabytą wiedzę i umiejętności.

Praca domowa:

  1. Rozwiń myśl zawartą w wierszu T. Różewicza Spadanie.., że człowiek współczesny spada we wszystkich kierunkach równocześnie. Twoja praca powinna zawierać 400 słów.

Materiały pomocnicze:

  • Kazimierz Wyka, Różewicz parokrotnie Warszawa 1977.

  • Robert Cieślak, Oko poety. Poezja Tadeusza Różewicza wobec sztuk wizualnych, Gdańsk: słowo‑obraz terytoria, 1999.

Wskazówki metodyczne

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Schemat” do podsumowania lekcji.

Sprawdź się