Dla nauczyciela
Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Formy przekazu informacji geograficznej.
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I
Podstawa programowa:
I. Źródła informacji geograficznej, technologie geoinformacyjne oraz metody prezentacji danych przestrzennych: obserwacje, pomiary, mapy, fotografie, zdjęcia satelitarne, dane liczbowe oraz graficzna i kartograficzna ich prezentacja. Uczeń:
1) przedstawia możliwości wykorzystywania różnych źródeł informacji geograficznej i ocenia ich przydatność;
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
Uczeń:
opisze różnorodne formy prezentacji informacji geograficznej,
oceni zastosowanie różnych form przekazu informacji geograficznej,
przedstawi możliwości wykorzystania różnych form informacji.
Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa
Metody nauczania: burza mózgów, dyskusja, JIGSAW
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, podręcznik, kolorowe karteczki samoprzylepne, kartki papieru na notatki
Materiały pomocnicze:
Zrozumieć Ziemię – konspekt lekcyjno – ćwiczeniowy z wprowadzeniem do wycieczek, PIG – PIB Warszawa 2013 (www.zrozumiec_ziemie)
http://geoportal.pgi.gov.pl/zrozumiec_ziemie/wycieczki/swietokrzyskie_
Przebieg lekcji
Faza wprowadzająca
Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć poprzez burzę mózgów. Rozdaje uczniom kolorowe karteczki samoprzylepne i prosi o wypisanie źródeł informacji geograficznej (na jednej karteczce podają jedno źródło).
Uczniowie przyklejają swoje karteczki do tablicy.
Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel z uczniami segreguje informacje zapisane na karteczkach – wprowadza pojęcie źródeł bezpośrednich i pośrednich.
Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy.
Zadaniem grup jest znalezienie konkretnego przykładu źródła informacji, które grupa otrzymała (może być w drodze losowania) .
Źródła informacji dla grup według e‑materiału: 1 – szkice terenowe, panoramy; 2 – profile topograficzne, przekroje geologiczne; 3 - Wykresy i diagramy, 4 – blokdiagramy, schematyczne rysunki; 5 – animacje, filmy.
Grupy dyskutują nad wyborem konkretnego przykładu należącego do danej grupy źródeł informacji np. profil topograficzny terenu, na którym znajduje się szkoła lub blokdiagram przedstawiający formy polodowcowe w krajobrazie młodoglacjalnym.
Uczniowie zapoznają się w grafice interaktywnej z rodzajami prezentacji przekrojów geologicznych.
W przypadku źródła w postaci filmu należy ograniczyć długość wybranego filmu np. do ok. 1 minuty.
Każda grupa po wyborze przykładów (każda grupa ma dwa przykłady – po jednym do każdego źródła) przystępuje do ich opisu – na początek: jakie informacje można z nich odczytać
Następnie uczniowie oceniają zastosowanie danego źródła i wypisują przykłady możliwości innego wykorzystania tego rodzaju źródła (w grupach przygotowują krótką notatkę zawierającą ocenę i możliwości wykorzystania).
Nauczyciel kontroluje pracę uczniów, w razie potrzeby pomaga im.
Po upływie określonego czasu uczniowie pierwszej grupy przesiadają się tak, aby minimum dwoje uczniów dołączyło do każdej z pozostałych grup jako eksperci w „swoim źródle informacji”.
Uczniowie przedstawiają kolegom z innych grup opracowane zagadnienie: wybrane źródło, krótki opis, a zwłaszcza ocenę i możliwości wykorzystania danego źródła informacji (wykorzystują swoją notatkę).
Po 3‑4 minutach nauczyciel prosi uczniów pierwszej grupy o powrót na swoje miejsca i podsumowuje przedstawione informacje.
W ten sam sposób nauczyciel postępuje z kolejnymi grupami – za każdym razem stara się krótko podsumować, usystematyzować przekazaną wiedzę (w podsumowaniu może wykorzystać e‑materiał); pilnuje, aby każdy uczeń skorzystał z wiedzy innego ucznia.
Faza podsumowująca
Nauczyciel zadaje kilka pytań kontrolnych – sprawdza stopień opanowania omawianych zagadnień.
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.
Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – co było łatwe, trudne, co ich zainteresowało, gdzie mogą wykorzystać zdobyte umiejętności.
Uczniowie przystępują do indywidualnego rozwiązywania ćwiczeń na końcu e‑zasobu. Zadania, których licealiści nie zdążą rozwiązać w klasie, można zadać jako pracę domową.
Praca domowa
Korzystając z e‑materiału, zapoznaj się z przedstawionymi formami prezentacji informacji geograficznej. Porównaj te formy, wskaż różnice między nimi i podaj przykłady informacji, które przedstawiają. (dla wszystkich uczniów).
Na podstawie przekroju przez Łysogóry w Górach Świętokrzyskich, sformułuj kilka prawidłowości między budową geologiczną, ukształtowaniem terenu oraz roślinnością. (dla uczniów chętnych, zainteresowanych tematem).
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:
Grafiki interaktywne można wykorzystać np. na lekcji dotyczącej jakościowych metod badań geograficznych i ich wykorzystania (zakres rozszerzony I. 1) lub do opracowania badań terenowych we własnym regionie – schematy, przekroje (zakres rozszerzony XVI. 1). Można również wykorzystać podczas lekcji dotyczącej cech środowiska przyrodniczego Gór Świętokrzyskich (zakres rozszerzony XIII. 3).