Scenariusz zajęć

Autor: Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Podsumowanie wiadomości o wodorze

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

5) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne niemetali, w tym między innymi równania reakcji: wodoru z niemetalami (${\text{Cl}}_2$, ${\text{O}}_2$, ${\text{N}}_2$, $\text{S}$), chloru, siarki z metalami ($\text{Na}$, $\text{K}$, $\text{Mg}$, $\text{Ca}$, $\text{Fe}$, $\text{Cu}$).

Zakres rozszerzony

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

10) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne niemetali, w tym między innymi równania reakcji: wodoru z niemetalami (${\text{Cl}}_2$, ${\text{Br}}_2$, ${\text{O}}_2$, ${\text{N}}_2$, $\text{S}$), chloru, bromu i siarki z metalami ($\text{Na}$, $\text{K}$, $\text{Mg}$, $\text{Ca}$, $\text{Fe}$, $\text{Cu}$); chloru z wodą.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia izotopy wodoru i porównuje ich budowę;

• analizuje właściwości fizykochemiczne wodoru;

• przedstawia główne metody otrzymywania wodoru oraz jego zastosowanie.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• wirtualne laboratorium;

• prezentacja multimedialna;

• metoda lekcji odwróconej;

• kieszeń i szuflada.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i z dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, kreda/marker;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Przed lekcją

Nauczyciel dzieli losowo uczniów na trzy grupy zadaniowe:

• I grupa – opisuje odkrycie wodoru i jego izotopy oraz właściwości fizykochemiczne;

• II grupa – podaje przykłady związków wodoru oraz występowanie wodoru;

• III grupa – opisuje otrzymywanie wodoru, z podaniem równań reakcji chemicznych oraz zastosowanie wodoru.
  Zadaniem uczniów jest stworzenie prezentacji multimedialnych. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kryteriami oceny prezentacji (patrz w materiałach pomocniczych). Uczniowie mogą korzystać z różnych źródeł informacji, w tym z e‑materiału.

Faza wstępna:

1. Uczniowie razem z nauczycielem ustalają cele lekcji, które zapisują i załączają do portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie prezentują efekty swojej pracy z wykorzystaniem prezentacji multimedialnych. Po wystąpieniu danej grupy, uczniowie mogą zadawać pytania do danej grupy, dokonują oceny. Nauczyciel monitoruje przebieg tej części lekcji.

2. Nauczyciel proponuje uczniom pracę w parach z wirtualnym laboratorium – uczniowie rozwiązują problem badawczy: Czy w reakcji magnezu z kwasem chlorowodorowym można otrzymać wodór? Obserwacje, wyniki i wnioski zapisują w dzienniczku wirtualnym.

3. Uczniowie pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. Wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętna osoba z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne kwestie, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji, mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.

Faza podsumowująca:

1. Kieszeń i szuflada. Nauczyciel rozdaje uczniom małe, samoprzylepne karteczki. Prowadzący zajęcia rysuje na tablicy kieszeń, a obok niej zapisuje: „Co zabieram ze sobą?”. Tutaj uczeń ma wpisać to, co wyniósł z zajęć, co do niego szczególnie przemówiło, co się spodobało lub co mu się przyda w przyszłości. Poniżej nauczyciel rysuje szufladę i białą plamę. Obok szuflady zapisuje: „Co mi się nie przyda?”, a obok białej plamy: „Czego zabrakło?”. Poniższe rysunki uczeń wypełnia małymi, samoprzylepnymi karteczkami z zapisanymi krótkimi zdaniami, równoważnikami zdań lub kluczowymi słowami. Jest to okazja także do analizy przebiegu zajęć i szybkiej powtórki.

Praca domowa:

Uczniowie pozostałe ćwiczenia w sekcji „Sprawdź się”, których nie wykonali podczas lekcji, rozwiązują w domu.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Uczniowie wirtualne laboratorium mogą wykorzystać podczas przygotowania się do lekcji czy pracy kontrolnej, natomiast uczniowie nieobecni na lekcji medium mogą wykorzystać do uzupełnienia luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel przygotowuje małe, samoprzylepne karteczki dla uczniów.

2. Kryteria oceny prezentacji multimedialnej:

• poprawność merytoryczna (zgodność z tematem; dostosowana do możliwości odbiorców, wyczerpanie tematu);

• język prezentacji (specjalistyczna terminologia, poprawność językowa);

• konkretność (zdania krótkie – równoważnikowe, hasła);

• atrakcyjność (wielkość czcionki, układ treści na slajdzie, tempo wyświetlania, przejścia slajdu, wzorce slajdów);

• estetyka (animacje, grafika, kolor, dźwięk);

• prezentacja każdej z grup powinna mieć max. sześć slajdów;

• czas prezentacji (wykorzystanie zaplanowanego czasu – 3 min.).