Autor: Gabriela Iwińska

Temat: Teoria Brønsteda‑Lowry'ego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

VI. Reakcje w roztworach wodnych. Uczeń:

7. klasyfikuje substancje jako kwasy lub zasady zgodnie z teorią Brønsteda‑Lowry’ego; wskazuje sprzężone pary kwas – zasada.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, czym jest teoria Brønsteda-Lowry’ego;

• wykazuje różnice między protonobiorcą a protonodawcą;

• proponuje sprzężone pary kwas‑zasada.

Strategie nauczania:

• strategia asocjacyjna;

• IBSE (nauczanie przez dociekanie naukowe).

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiału źródłowego oraz ćwiczenia uczniowskie;

• dyskusja;

• technika zdań podsumowujących;

• film;

• rozmowa kierowana.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel korzysta z wprowadzenia do e‑materiału, zaciekawia tematem zadając uczniom przykładowe pytania: jakie poznali do tej pory teorie kwasowo‑zasadowe i jak w tych teoriach jest definiowany kwas i zasada

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Zadają intuicyjne pytania odnoszące się do kwasów i zasad oraz do tego, jakie mogą wystąpić reakcje pomiędzy nimi.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla pytanie na rzutniku: czym są sprzężone pary kwas‑zasada? Uczniowie zgłaszają swoje propozycje za pomocą podniesienia ręki.

2. Po przeprowadzeniu ankiety nauczyciel wyświetla jej wynik, prosi również chętną lub wybraną osobę o uzasadnienie podania swojej odpowiedzi.

3. Uczniowie zapoznają się z filmem dotyczącym teorii Brønsteda-Lowry’ego, na podstawie którego poznają, w jaki sposób teoria Brønsteda-Lowry’ego definiuje kwasy i zasady oraz nauczą się je rozpoznawać wg tej teorii. Film podaje również odpowiedź na pytanie z ankiety.

4. Uczniowie w parach sprawdzają, co zapamiętali w trakcie filmu, rozwiązując załączone do multimedium dwa polecenia.

5. Nauczyciel podaje uczniom różne przykłady, np. hydroliza fluorku potasu, reakcja amoniaku z wodą, reakcja kwasu azotowego(III) z wodą. Chętni uczniowie podchodzą do tablicy, zapisują równania reakcji i wyjaśniają przebieg reakcji z podaniem sprzężonych par.

6. Nauczyciel zadaje uczniom polecenie: Udowodnij, że jon HSOIndeks dolny 3₃Indeks górny -^-jest związkiem amfiprotycznym. Chętny uczeń podchodzi do tablicy, zapisuje równanie reakcji chemicznej i wyjaśnia dlaczego ten jon jest jonem amfiprotycznym.

7. Nauczyciel ponownie wyświetla pytanie zadane na początku lekcji. Prosi uczniów o to, by raz jeszcze udzielili na nie odpowiedzi, i wyświetla wyniki obu ankiet.

Faza podsumowująca:

1. Jako podsumowanie nauczyciel prosi uczniów o skomentowanie wyniku ankiety. Prosi te osoby, których wynik różnił się za pierwszym i drugim razem, dlaczego najpierw podały inną odpowiedź. Z czego to wynikało? Czym się sugerowali? Uczniowie argumentują swoje wybory.

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego dziś się nauczyłem/łam...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują pozostałe zadania z e‑materiału – zestaw ćwiczeń.

Materiały pomocnicze:

• K. H. Lautenschläger, W. Schröter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii, tłum. A. Dworak, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2014.

• L. Jones, P. Atkins, Chemia ogólna : cząsteczki, materia, reakcje, tłum. J. Kuryłowicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Medium w sekcji „Film samouczek” można wykorzystać jako materiał służący powtórzeniu materiału w temacie „Teoria Brønsteda-Lowry'ego”.