Autor: Paulina Król

Temat: Proces Franza Kafki – paraboliczna opowieść o państwie totalitarnym

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• wyjaśni, na czym polega paraboliczność Procesu Kafki;

• zastosuje w wypowiedziach słownictwa związane z sądem;

• rozpozna symboliczne przesłanie powieści.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem e‑podręcznika;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z powieścią Proces Franza Kafki, którego fragmenty zamieszczone są w sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie przygotowują się do omówienia tematu przywołanych tekstów opowieści.

2. Nauczyciel przywołuje trzech ochotników do zapoznania się z materiałem filozoficznym TotalitaryzmP1CdBXUoOTotalitaryzm.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel wskazuje na zamieszczone w sekcji „Przeczytaj” fragmenty powieści Proces Franza Kafki. Uczniowie odpowiadają na zadane pytanie: Jaki problem przywołuje w tekście Franz Kafka?

3. Krótka rozmowa przedstawiająca cechy państwa totalitarnego.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel aktywuje uczniów poprzez dyskusję uzasadniającą, że Proces F. Kafki jest utworem parabolicznym. Uczniowie podchodzą do tablicy i zapisują właściwe argumenty, uzasadniając wskazanym fragmentem bądź przykładem.

2. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z materiałem w sekcji „Grafika interaktywna”. Następnie uczniowie dobierają się w trzy grupy, której przewodniczy wybrany przed lekcją ochotnik. Każda grupa ma za zadanie przedstawić krótkie prezentacje uzupełniające wiedzę na podstawie wydzielonych części materiału:
   – grupa 1: slajd 1 i 2;
   – grupa 2: slajd 3 i 4;
   – grupa 3: slajd 5 i 6.
   Po wykonaniu zadania wybrana przez lidera grupy osoba prezentuje uzyskaną wiedzę grupy. Nauczyciel uzupełnia informacje.

3. Nauczyciel prosi uczniów, aby pozostali na miejscach. Następnie wyświetla ćwiczenie 2 z sekcji „Sprawdź się”. Po uzupełniu wszystkie grupy odczytują odpowiedzi, przyznając za każdą odpowiedź jeden punkt. Nauczyciel zlicza punkty grupy i ogłasza zwycięzców.

4. Mapa myśli. Uczniowie indywidualnie uzupełniają mapę myśli o cechy, jakie zostają przypisane sądowi w powieści Kafki. Następnie uczniowie podają na forum swoje pomysły. Wybrany uczeń zapisuje je wszystkie wokół hasła. Na tej podstawie powstaje mapa myśli/pojęć, do których uczniowie będą mogli powracać podczas kolejnych etapów zajęć lub w ramach powtórki materiału w domu.

5. Praca z tekstem źródłowym. Uczniowie dobierają się w cztery grupy i zapoznają z tekstem Karola Sauerlanda Idealny aparat władzy a jednostka. Uwagi o modelu Kafkowskim. Nauczyciel każdej grupie przydziela jedno z ćwiczeń wskazanych do tego tekstu. Następnie ustala czas pracy. Każda grupa odczytuje swoje odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec lekcji uczniowie wraz z nauczycielem podsumowują uzyskaną wiedzę na podstawie polecenia 2 w sekcji „Grafika interaktywna”.

2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i przeprowadza krótką rozmowę na temat spełnienia kryteriów sukcesu.

Praca domowa:

1. Obejrzyj film Matrix, Igrzyska śmierci lub inny dystopijny obraz, w którym bohater zmaga się z systemem. Wskaż podobieństwa z prozą Franza Kafki. Zwróć uwagę na walkę jednostki z bezosobowym aparatem władzy. Przygotuj konspekt wypowiedzi do dyskusji na forum klasy.

Materiały pomocnicze:

• Georges Bataille, Czy należy spalić Kafkę, „Literatura na świecie”, nr 2.

• Słuchowisko Teatru Polskiego Radia, adaptacja Procesu Franza Kafki, Ninateka.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Grafika interaktywna” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.