Dla nauczyciela
Scenariusz zajęć:
Autor: Krzysztof Błaszczak, Marta Wróbel
Przedmiot: chemia
Temat: W jaki sposób otrzymuje się glin?
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy
X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:
3) opisuje właściwości fizyczne i chemiczne glinu; wyjaśnia, na czym polega pasywacja glinu; tłumaczy znaczenie tego zjawiska w zastosowaniu glinu w technice;
Zakres rozszerzony
X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:
4) opisuje właściwości fizyczne i chemiczne glinu; wyjaśnia, na czym polega pasywacja glinu; tłumaczy znaczenie tego zjawiska w zastosowaniu glinu w technice;
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
Uczeń:
opisuje właściwości fizyczne i chemiczne glinu; wyjaśnia, na czym polega pasywacja glinu i tłumaczy znaczenie tego zjawiska w zastosowaniu glinu w technice;
opisuje właściwości fizyczne i chemiczne glinu oraz jego zastosowania;
bada właściwości amfoteryczne tlenku glinu;
omawia sposoby otrzymywania glinu.
Strategie nauczania:
asocjacyjna;
problemowa.
Metody i techniki nauczania:
dyskusja dydaktyczna;
burza mózgów;
eksperyment chemiczny;
analiza materiału źródlowego;
ćwiczenia uczniowskie;
mapa myśli;
techniki zdań podsumowujących.
Formy pracy:
praca w grupach;
praca indywidualna;
praca zbiorowa.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu/smartfony, tablety;
słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
rzutnik multimedialny.
aplikacja Mentimeter.
Przebieg zajęć
Faza wstępna:
Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie:
Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia glin. Nauczyciel może wykorzystać aplikację Mentimeter z użyciem smrtfonów/tabletów.
Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.
Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.
Faza realizacyjna:
Przedstawienie charakterystyki glinu – praca z układem okresowym – mapa myśli lub zbiorcza notatka na tablicy.
Omówienie właściwości fizykochemicznych glinu w oparciu o e‑materiał.
Uczniowie samodzielnie analizują treść e‑materiału dotyczący wydobycia i przetwarzania rudy glinu – boksytów, po czym analizują interaktywną symulację, która przedstawia proces otrzymywania metalicznego glinu i wykonują polecenia zawarte w medium.
Szczegółowe omówienie procesu Bayera, np. w formie sztafety (uczniowie pojedynczo omawiają kolejny etap reakcji) + burza mózgów na temat znaczenia danego etapu reakcji, np. po co rozdrabniana jest ruda boksytowa, po co odzyskiwany jest NaOH. Każdy uczeń powinien mieć przed sobą schemat procesu Bayera w formie elektronicznej lub papierowej (materiał pomocniczy).
Eksperyment chemiczny – „Badanie właściwości amfoterycznych tlenku glinu” zgodnie z instrukcją zamieszczoną w materiale pomocniczym. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, rozdaje odpowiedni sprzęt i szkło laboratoryjne oraz odczynniki chemiczne, uczniowie przeprowadzają eksperyment. Nauczyciel rozdaje karty pracy. Uczniowie samodzielnie stawiają pytanie badawcze i hipotezę, obserwują zmiany podczas eksperymentu, wyciągają wnioski, wszystko zapisują w kartach pracy. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów. Liderzy prezentują efekty pracy na forum klasy. Nauczyciel weryfikuje pod względem merytorycznym wypowiedzi uczniów i ewentualnie wyjaśnia niezrozumiale kwestie.
Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.
Faza podsumowująca:
Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytania:
Z czego otrzymuje się glin?
Jakie znasz sposoby otrzymywania czystego glinu?
Na czym polega proces Bayera?
Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:
Przypomniałem/łam sobie, że...
Co było dla mnie łatwe...
Czego się nauczyłam/łem...
Co sprawiało mi trudność...
Praca domowa:
Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Symulacja interaktywna może być wykorzystana przez uczniów podczas samodzielnej pracy na lekcji. Medium może być również wykorzystane podczas odrabiania zadania domowego oraz wykorzystane przez uczniów nieobecnych na lekcji w celu uzupełnienia swoich braków.
Materiały pomocnicze:
Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach): Z czego otrzymuje się glin? Jakie znasz sposoby otrzymywania czystego glinu? Na czym polega proces Bayera?
Doświadczenie:
Sprzęt i szkło laboratoryjne: probówki, statyw do probówek, łapa drewniana, palnik, zapalniczka/zapałki, łyżka do odczynników, wkraplacze.
Odczynniki chemiczne: tlenek glinu, roztwór wodorotlenku sodu, roztwór kwasu chlorowodorowego.
Instrukcja wykonania:
Do dwóch probówek umieszczonych w statywie wsyp niewielkie ilości tlenku glinu.
Do pierwszej probówki dodaj, używając wkraplacza, roztwór wodorotlenku sodu. Do drugiej probówki dodaj używając wkraplacza roztwór kwasu chlorowodorowego.
Probówki ogrzewaj nad płomieniem palnika.
Obserwujemy zmiany.
Karty charakterystyk substancji.
Karta pracy ucznia:
Przydatne grafiki: