Dla nauczyciela

Autor: Paulina Król

Przedmiot: Język polski

Temat: Podświadomość i tajemnica. Dom dzienny, dom nocny Olgi Tokarczuk

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
IV. Samokształcenie.
2) porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • analizuje środki artystyczne budujące konwencję oniryczną;

  • wyjaśnia, na czym polega sylwiczność powieści Dom dzienny, dom nocny;

  • interpretuje postawę bohatera literackiego przy użyciu pojęć psychoanalitycznych.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm;

  • nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem e‑podręcznika;

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • mapa myśli;

  • burza mózgów;

  • dyskusja;

  • praca z tekstem.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał: „Podświadomość i tajemnica. Dom dzienny, dom nocny Olgi Tokarczuk” i prosi o zapoznanie się z wszystkimi fragmentami tytułowej powieści, zamieszczonymi w materiale.

  2. Nauczyciel zachęca jednego z uczniów o przygotowanie 5 min. wypowiedzi na temat literatury sylwicznej.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel informuje uczniów, jakiej literatury będzie dotyczyła zapowiedziana lekcja i kto będzie jej reprezentantem. Przedstawia uczniom postać Olgi Tokarczuk. Uczniowie wyświetlają treść sekcji „Wprowadzenie”, czytają cele i omawiają kryteria sukcesu.

  2. Nauczyciel prosi uczniów o przeczytanie podrozdziału „Proza przełomu” w sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie wymieniają charakterystyczne cechy dla prozy Olgi Tokarczuk. Prowadzący rysuje na tablicy słońce zapisuje trafne hasła. Zapisane informacje będą pomocne podczas zajęć.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie zapoznają się z podrozdziałem „Sylwa i sennik” w sekcji „Przeczytaj”. Wybrany przed lekcją uczeń proszony jest o wypowiedź na temat literatury sylwicznej. Reszta grupy sporządza notatki. Po wystąpieniu następuje burza mózgów: Na czym polega sylwizm w powieści „Dom dzienny, dom nocny” Olgi Tokarczuk. Nauczyciel komentuje, analizuje i dopowiada wiadomości.

  2. Uczniów zapoznają się ze slajdami „Ilustracja interaktywna”. Uczniowie tworzą cztery grupy. Każda z nich wykonuje polecenie 2. Nauczyciel analizuje odpowiedzi w późniejszym czasie.

  3. Uczniowie wyświetlają sekcję „Audiobook” i zapoznają się z jego treścią. Uczniowie tworzą dwie grupy i wykonują polecenie 2. Grupa pierwsza opracowuje charakterystykę domu nawiązując do teorii domu rodzinnego, grupa druga charakterystykę domu onirycznego Bachelarda. Grupy odczytują swoje prace, nauczyciel komentuje.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel wyświetla polecenie 1. w sekcji „Ilustracja interaktywna”. Uczniowie dokonują odpowiedzi ustnej.

  2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

  3. Dodatkowo nauczyciel może zaprezentować uczniom odczytanie fragmentu powieści Tokarczuk. Uczniowie dzielą się swoimi wrażeniami po prezentacji.

R1DXne3PzJ1Ip
Film nawiązujący do treści materiału z fragmentem utworu Olgi Tokarczuk Dom dzienny, dom nocny.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1DXne3PzJ1Ip

Film nawiązujący do treści materiału z fragmentem utworu Olgi Tokarczuk Dom dzienny, dom nocny.

Praca domowa:

  1. Uczeniowie wykonują ćwiczenie 2 z sekcji „Audiobook”.

Materiały pomocnicze:

  • Olga Fliszewska, Przestrzeń w twórczości Olgi Tokarczuk, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” nr 7/1, 2005.

  • Katarzyna Kantner, Jak działać za pomocą słów? Proza Olgi Tokarczuk jako dyskurs krytyczny, Kraków 2019.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Ilustracja interaktywna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Ilustracja interaktywna