Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Joanna Oparek

Przedmiot: Język polski

Temat: Dramat groteskowy – prekursorzy gatunku

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
7) rozumie pojęcie groteski, rozpoznaje ją w tekstach oraz określa jej artystyczny i wartościujący charakter;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
IV. Samokształcenie.
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • rozpozna w tekście literackim groteskę, komizm, humor, określi ich funkcje w tekście i zrozumie ich wartościujący charakter;

  • pozna funkcje groteski w XX‑wiecznym dramacie;

  • wskaże cechy języka, które wpływają na groteskowy wymiar utworu w odniesieniu do tekstu literackiego.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel inicjuje rozmowę na temat: Jakie skojarzenia estetyczne budzi określenie „groteska”?
    Prowadzący może zaprezentować uczniom przykłady grafik lub obrazów, utrzymanych w stylistyce groteski.
    Nauczyciel zaznacza, że fantastyczne malowidła, często ukazujące diabły i maszkary, pojawiały się w sztuce renesansu, która sięgała po motywy antyczne. Określenie „groteska” rozpowszechniło się w XVII wieku w związku z popularnością rycin Jacqes’a Callota, które przedstawiały potwory i wynaturzone postaci ludzkie w upiornym karnawale. Utrwaliło to skojarzenie groteski z dziwacznością i śmiesznością.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał i wprowadza ich w temat lekcji, nawiązując do wcześniejszej rozmowy.

  2. Nauczyciel wraz uczniami ustala cele zajęć i kryteria sukcesu.
    Prowadzący może poprosić uczniów o podanie przykładów groteskowych utworów literackich i komentując propozycje, zachęcić uczniów do zapoznania się z cechami gatunkowymi (omawianymi w sekcji „Przeczytaj”).

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”.

  2. Uczestnicy zajęć zapoznają się z linią chronologiczną. Następnie dobierają się w pary i wykonują polecenie 2 z tej sekcji. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel ocenia je i komentuje.

  3. Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się” i wykonują ćwiczenia 1–8 (ćw. 5 może być wykonane wspólnie, w formie dyskusji). Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel ocenia je i komentuje. O prezentację monstrów (ćw. 8) nauczyciel może poprosić kilka osób.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie wiedzy na temat cech dramatu groteskowego. Inni uczniowie uzupełniają jego wypowiedź.

  2. Nauczyciel stawia pytanie o celowość tworzenia groteskowych przedstawień rzeczywistości w literaturze. Uczniowie odpowiadają, a nauczyciel uzupełnia ich wypowiedzi.
    Prowadzący stawia pytanie o źródła humoru w grotesce.

  3. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat spełnienia kryteriów sukcesu.

Praca domowa:

  1. Wybierz z osi czasu jedną z postaci i opracuj graficzny kolaż, którym zilustrujesz jego biografię. Jako kontekst możesz wykorzystać źródła internetowe, które publikują fragmenty wspomnianych w linii chronologicznej dzieł literackich.

Materiały pomocnicze:

  • Konstanty Puzyna, Witkacy, Warszawa 1999.

  • Dobrochna Ratajczakowa, Dramat groteskowy, dostępny w internecie: http://www.encyklopediateatru.pl/hasla/67/dramat-groteskowy.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Linia chronologiczna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Sprawdź się