Dla nauczyciela
Autor: Joanna Oparek
Przedmiot: Język polski
Temat: Dramat groteskowy – prekursorzy gatunku
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
rozpozna w tekście literackim groteskę, komizm, humor, określi ich funkcje w tekście i zrozumie ich wartościujący charakter;
pozna funkcje groteski w XX‑wiecznym dramacie;
wskaże cechy języka, które wpływają na groteskowy wymiar utworu w odniesieniu do tekstu literackiego.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel inicjuje rozmowę na temat: Jakie skojarzenia estetyczne budzi określenie „groteska”?
Prowadzący może zaprezentować uczniom przykłady grafik lub obrazów, utrzymanych w stylistyce groteski.
Nauczyciel zaznacza, że fantastyczne malowidła, często ukazujące diabły i maszkary, pojawiały się w sztuce renesansu, która sięgała po motywy antyczne. Określenie „groteska” rozpowszechniło się w XVII wieku w związku z popularnością rycin Jacqes’a Callota, które przedstawiały potwory i wynaturzone postaci ludzkie w upiornym karnawale. Utrwaliło to skojarzenie groteski z dziwacznością i śmiesznością.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał i wprowadza ich w temat lekcji, nawiązując do wcześniejszej rozmowy.
Nauczyciel wraz uczniami ustala cele zajęć i kryteria sukcesu.
Prowadzący może poprosić uczniów o podanie przykładów groteskowych utworów literackich i komentując propozycje, zachęcić uczniów do zapoznania się z cechami gatunkowymi (omawianymi w sekcji „Przeczytaj”).
Faza realizacyjna:
Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”.
Uczestnicy zajęć zapoznają się z linią chronologiczną. Następnie dobierają się w pary i wykonują polecenie 2 z tej sekcji. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel ocenia je i komentuje.
Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się” i wykonują ćwiczenia 1–8 (ćw. 5 może być wykonane wspólnie, w formie dyskusji). Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel ocenia je i komentuje. O prezentację monstrów (ćw. 8) nauczyciel może poprosić kilka osób.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie wiedzy na temat cech dramatu groteskowego. Inni uczniowie uzupełniają jego wypowiedź.
Nauczyciel stawia pytanie o celowość tworzenia groteskowych przedstawień rzeczywistości w literaturze. Uczniowie odpowiadają, a nauczyciel uzupełnia ich wypowiedzi.
Prowadzący stawia pytanie o źródła humoru w grotesce.Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat spełnienia kryteriów sukcesu.
Praca domowa:
Wybierz z osi czasu jedną z postaci i opracuj graficzny kolaż, którym zilustrujesz jego biografię. Jako kontekst możesz wykorzystać źródła internetowe, które publikują fragmenty wspomnianych w linii chronologicznej dzieł literackich.
Materiały pomocnicze:
Konstanty Puzyna, Witkacy, Warszawa 1999.
Dobrochna Ratajczakowa, Dramat groteskowy, dostępny w internecie: http://www.encyklopediateatru.pl/hasla/67/dramat-groteskowy.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Linia chronologiczna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.