Dla nauczyciela
Scenariusz lekcji
Autor: Jolanta Loritz‑Dobrowolska
Przedmiot: biologia
Temat: Krążenie węgla w przyrodzie
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
Uczeń:
porządkuje informacje o obiegu węgla, przedstawiając je w postaci tabeli, schematu, mapy myśli itp.;
charakteryzuje zależności pomiędzy poszczególnymi ogniwami cyklu krążenia węgla;
wyjaśnia związek działalności człowieka z obiegiem węgla.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
kształcenie wyprzedzające;
operacyjna.
Metody i techniki nauczania:
odwrócona klasa;
burza mózgów;
ćwiczenie przedmiotowe;
dyskusja.
Formy pracy:
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
grafika interaktywna;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg zajęć
Przed lekcją
Uczeń zapoznaje się z e‑materiałem.
Faza wstępna
Nauczyciel inicjuje burzę mózgów: „Czy możemy oddychać powietrzem, którym oddychały dinozaury? Jak to byłoby możliwe?”.
Uczniowie odpowiadają, podając różne propozycje drogi krążenia węgla w przyrodzie – pomysły są zapisywane na tablicy.
Faza realizacyjna
Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy, w których uczniowie tworzą schematy obiegu węgla. W tym celu układają na przygotowanych kolorowych planszach kartoniki z nazwami źródeł węgla i strzałki, które obrazują kierunki przemieszczania się węgla w obrębie poszczególnych sfer reprezentowanych przez plansze w różnych kolorach.
Uczniowie, korzystając z e‑materiału, sprawdzają poprawność ułożenia kartoników i strzałek, a tym samym stworzonych schematów, oraz porównują wyniki każdej z grup z pomysłami zapisanymi na początku lekcji.
Uczniowie wyodrębniają na swoich planszach wolny i szybki cykl węglowy, odpowiednio łącząc strzałkami plansze i kolorując je (np. cykl wolny fioletowym, a szybki różowym kolorem), po czym analizują zależności między nimi. Wykorzystując grafikę interaktywną, wpisują dane liczbowe budżetu węglowego. Nauczyciel czuwa nad przebiegiem pracy.
Faza podsumowująca
Uczniowie wykonują polecenia 2 (dotyczące wzrostu stężenia dwutlenku węgla w atmosferze w ostatnich latach) i 3 (dotyczące związku pomiędzy wycinką lasu a ilością dwutlenku węgla w atmosferze) związane z grafiką interaktywną.
Nauczyciel prosi trzech uczniów o rozwinięcie zdania: „Zrozumiałam/em, że…”.
Praca domowa
Wykonanie ćwiczeń interaktywnych 9 i 10 (dotyczące pobierania dwutlenku węgla przez rośliny typu CIndeks dolny 33 i CIndeks dolny 44) z e‑materiału.
Materiały pomocnicze
Prostokątne kartoniki z nazwami źródeł węgla (atmosfera, paliwa kopalne, gleby, osady ekosystemów wodnych, związki węgla rozpuszczone w wodzie, biomasa roślinna, biomasa zwierzęca, skały osadowe), trzy duże plansze: błękitna (atmosfera), brązowa (litosfera) i turkusowa (hydrosfera), ok. 10 do 15 kartonowych białych strzałek, kolorowe pisaki.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej
Grafikę interaktywną można wykorzystać do uzupełnienia danych na strzałkach w czasie fazy realizacyjnej lub do podsumowania. Grafika może też być pomocna w przygotowaniu się do lekcji oraz w wykonaniu pracy domowej. Można ją wykorzystać na lekcji o wpływie człowieka na środowisko.