Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Trwoga i niemoc. Drugi rozbiór Polski

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• odkrywa, w jakich okolicznościach Prusy i Rosja zepchnęły Rzeczpospolitą na pozycję trzeciorzędnego państwa w Europie;

• wyjaśnia, dlaczego Stanisław August Poniatowski zaczął być krytycznie oceniany przez zagranicznych obserwatorów i własnych poddanych;

• obserwuje, do czego może doprowadzić nadszarpnięta reputacja i panika w świecie finansów.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• metoda jigsaw.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel odczytuje wyświetlony na tablicy temat lekcji oraz cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i poleca uczniom lub wybranej osobie, aby sformułowała kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Uczniowie interpretują ilustrację okładkową, wskazując na jej powiązania z tematem i celami lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Metoda jigsaw. Uczniowie odliczają do trzech lub do sześciu (w zależności od liczebności klasy). Łączą się w zespoły wg przydzielonych numerów. Każda grupa opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”.

Grupa 1 i 4 - Targowiczanie i Król a Targowica;

Grupa 2 i 5 - Francuskie zwycięstwa i polska tragedia;

Grupa 3 i 6 - Kryzys bankowy i Szlachta „zgadza się” na rozbiór.

Po zakończeniu pracy uczniowie zmieniają zespoły tak, by w każdym znalazła się przynajmniej jedna osoba z poprzednich grup. Uczniowie dzielą się wiedzą zdobytą wcześniej i uczą się od siebie nawzajem. Chętne/wybrane osoby omawiają przydzielone zagadnienia. Pozostali uczniowie mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel poleca uczniom zapoznać się z mapą. Następnie wybrana osoba czyta polecenie nr 2 „Zaznacz „prawda”, jeżeli stwierdzenie jest prawdziwe, lub „fałsz”, jeżeli jest fałszywe”. Nauczyciel poleca uczniom, aby w parach wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale.

3. W kolejnym kroku nauczyciel wyjaśnia treść polecenia nr 3 „Na podstawie informacji zawartych we fragmencie opracowania historycznego zaznacz odpowiednie pojęcia w tekście, a następnie oznacz kolorem zielonym miasta, które po drugim rozbiorze pozostały w granicach Rzeczpospolitej, a kolorem czerwonym te, które znalazły się poza jej granicami”. Wskazany (lub wylosowany) uczeń rozwiązuje je i opisuje kolejno wykonywane kroki.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia interaktywne nr 1‑3 z sekcji „Sprawdź się”. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.

5. Uczniowie wykonują w grupach ćwiczenia nr 4‑6, następnie wylosowana grupa prezentuje swoje rozwiązania na forum. Pozostałe grupy komentują i uzupełniają informacje.

Faza podsumowująca:

1. Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.

2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

• M. Markiewicz, Historia Polski 1492‑1795, Kraków 2004.

• R. H. Lord,Drugi rozbiór Polski, Warszawa 1984.

• Z. Zielińska, Ostatnie lata Pierwszej Rzeczypospolitej*, Warszawa 1986.

• Wielka historia Polski, tomy 1‑10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

• Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie na podstawie sekcji „Mapa interaktywna” przygotowują prezentację multimedialną będącą podsumowaniem lekcji.